Türkiye, otomotiv sektöründe büyük bir dönüşüm sürecine girmiş durumda. Özellikle Fiat’ın “Doblo” modelinin üretimini İspanya’ya taşımak zorunda kalmasının ardından, Türkiye’deki hafif ticari araç pazarında ciddi sarsıntılar yaşanıyor. 2023 yılında ithal hafif ticari araçların pazar payı %54’e, 2024’te ise %73’e kadar yükselebilirken, bu yılın ilk çeyreğinde bu oranın %82,7’ye yükselmesi dikkat çekiyor. Türkiye, dünyanın önemli küresel ticari araç üretim üslerinden biri olarak bilinse de, yerli üretim oranının hızla düşmesi sektördeki endişeleri arttırıyor.
Tofaş, Bursa’daki fabrikasında “Doblo” üretimini Mayıs 2023’te durdururken, Ford Otosan da “Courier” modelinin üretimini Eylül 2023’te Romanya’ya kaydırmış durumda. Bu değişiklikler, Türkiye’deki yerli üretim oranını etkileyerek otomotiv sektöründe ithalatın yükselmesine neden oldu. Ayrıca, otomotiv sektörü üzerindeki dış faktörler, yerli üretimin azalmasına ve iç pazarın çalkantılı bir süreçten geçmesine katkıda bulunuyor.
Osd Başkanı Cengiz Eroldu, Türkiye’ye yönlendirilen AB’deki atıl kapasitelerin iç pazarda fiyat rekabetini artırdığını belirtirken, yılın ilk çeyreğinde plug-in hibrit araç satışlarında kaydedilen önemli artışı da vurguladı. Ek olarak, Türkiye’nin otomotiv sanayisinin geleceği hakkında ciddi endişeler söz konusu. Ancak, uzmanlar 2025 yılı itibarıyla daha olumlu bir tablo çizeceklerine inanıyor.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) İthalatın Artışı ve Yerli Üretimin Düşüşü |
| 2) Türkiye’deki Fiyat Rekabeti |
| 3) Kapasite Kullanım Oranı ve Endişeler |
| 4) Üretim Sonuçları ve Satış İstatistikleri |
| 5) ABD’nin Koruma Politikalarının Etkisi |
İthalatın Artışı ve Yerli Üretimin Düşüşü
Türkiye’nin otomotiv sektöründe yaşanan gelişmeler, ithal hafif ticari araçların pazar payının hızla artmasına neden oldu. 2022 yılında hafif ticari araç pazarının ithalat oranı %41 seviyesindeyken, bu oran 2023’te %54’e ve 2024’te %73’e yükselebilir. Bu durum, Türkiye’nin küresel ticari araç üretim üssü olma iddiasının sorgulanmasına yol açıyor.
Tofaş tarafından üretilen “Doblo”nun İspanya’ya taşınması, bu süreçte önemli bir kırılma yarattı. Tofaş, Bursa’daki üretimi Mayıs 2023’te durdurduktan sonra Ford Otosan da “Courier” modelinin üretimini Eylül 2023’de Romanya’ya aktardı. Sonuç olarak, yerli üretimdeki oranlar hızla gerilerken, Ford Otosan’da yerli hafif ticari araç oranı 4 yılda %98’den %58’e düştü. Tofaş’ta ise bu oran %92’den %24’e kadar geriledi.
Türkiye’deki Fiyat Rekabeti
Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, iç pazarda fiyat rekabetinin arttığını belirtiyor. Düşen ithalat payını korumaya yönelik alınan önlemlerle birlikte, Ocak ayından bu yana yerli otomobil satışları sırasıyla artış gösteriyor. Geçtiğimiz ay pazar payı %68,9’a yükseldi. Bu durum, yerli üreticilerin pazarın seviyelerini koruma konusunda daha fazla mücadele vermeleri gerektiğini gösteriyor.
Eroldu, ayrıca AB’deki atıl kapasitenin Türkiye’ye yönlendirilmesinin etkisini de kaydetti. Ancak yerli üreticiler için ortaya çıkan bu durum, maliyetlerini artırarak rekabet edebilme yeteneklerini tehdit ediyor. Özellikle dış pazarlardaki rekabet, Türk otomotiv sanayisini etkileyen dış faktörlerin başında geliyor. Bu nedenle pazar dinamiklerinde daha iyi bir rekabet gücüne ihtiyaç olduğu belirtiliyor.
Kapasite Kullanım Oranı ve Endişeler
Türkiye’nin otomotiv sanayisinin toplam kapasitesi 2024 yılında 2,2 milyona ulaşacakken, bunun 1,36 milyonu üretime dönüşüyor. OSD’nin verilerine göre, bu yılın ilk çeyreğinde gerçekleşen toplam kapasite kullanım oranı %65 olarak kaydedildi. Bu oran, kamyon üretiminde ise %47 seviyelerine kadar düştü. Eroldu, özellikle aşınan rekabet güçlerinin bu kapasitenin ne kadarının kullanılacağı konusunda endişeleri artırdığını ifade etti.
Yeni yatırımlarla birlikte Türkiye’nin toplam kapasitesinin 2,8 milyon adete yaklaşması bekleniyor. Ancak, bunun ne kadarının kullanılacağına dair belirsizlikler ve piyasada yaşanan dalgalanmalar, Türk otomotiv sanayisinin sürdürülebilir rekabet gücü açısından tehdit oluşturuyor.
Üretim Sonuçları ve Satış İstatistikleri
OSD’nin verilerine göre, mart ayında otomotiv üretimi geçen yıla göre %9,2 azalarak 124 bin adete geriledi. İhracat, adet bazında %5 artışla 96 bin adede çıkarken, iç pazar satışları yıllık bazda %5,5 artışla 121 bin 510 adede ulaştı. Eroldu, otomotiv üreticilerinin mart ayında stok erittiğini ve bu durumun üretim rakamlarına yansıdığına dikkat çekti.
Özellikle uluslararası pazarda yaşanan rekabet ve iç pazar dinamikleri, Türk otomotiv sanayisinin geleceği için büyük önem arz ediyor. Önümüzdeki süreçte bu rakamların nasıl şekilleneceği, hem yerli hem de yabancı markalar için büyük bir merak konusu.
ABD’nin Koruma Politikalarının Etkisi
ABD’nin korumacı politikaları, Türk otomotiv sanayisi açısından riskler barındırıyor. Ayrıca, ticaret savaşları sürecinde ABD’nin yeni gümrük vergileri ile birlikte bazı ürünlerde avantajlar sağlıyor. Eroldu’ya göre, Türkiye’nin ABD’ye yaptığı ihracatta traktör ve minibüs gibi ürünlerde %10 gümrük vergisi uygulanacak. Bu durum, Türk ürünlerinin Amerikan pazarında daha avantajlı hale gelmesine olanak tanıyacak.
Son dönemde yaşanan bu gelişmeler, Türk otomotivciler için çeşitli riskleri beraberinde getiriyor. Cengiz Eroldu, “Son güncelleme ile Türkiye’den ABD’ye ihracatta gümrük vergisi %25’e çıktı. Otomobil ihracatına etkisi sınırlı olacak.” açıklamasında bulunarak, bu durumun sektöre etkisini vurguladı.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | İthal hafif ticari araçların pazar payı hızla artıyor. |
| 2 | Yerli üretim oranları ciddi şekilde düşüş gösterdi. |
| 3 | Fiyat rekabetinde artan baskılar yerli sanayiyi tehdit ediyor. |
| 4 | Kapasite kullanım oranı %65 olarak kaydedildi. |
| 5 | ABD’nin yeni gümrük politikaları Türkiye için fırsatlar ve riskler barındırıyor. |
Haberin Özeti
Son günlerde Türkiye otomotiv sektörü, ihracat ve iç pazar yönü itibarıyla birçok dönüşümle karşı karşıya kalıyor. Yükselen ithalat payı ve zayıflayan yerli üretim oranları, Türk otomotivcilerinin rekabet gücünü tehlikeye sokuyor. Fiyat rekabetinin artması ve yurtdışındaki model transfer süreçleri, sektörü ciddi bir şekilde etkiliyor. Bu nedenle, otomotiv sanayi paydaşları, geleceğe yönelik stratejiler geliştirerek bu olumsuzlukların üstesinden gelmek zorunda kalacaklar.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Türkiye’nin otomotiv sektöründe ithalat oranı ne durumda?
Türkiye’de hafif ticari araç pazarında ithalat oranı, 2023 yılında %54’ten 2024’te %73’e yükselmesi bekleniyor.
Soru: Yerli üretimin durumu nedir?
Yerli otomobillerin üretim oranı, Ford Otosan ve Tofaş gibi markalarda önemli ölçüde düşüş gösterdi. Ford Otosan’ın yerli hafif ticari araç oranı son dört yılda %98’den %58’e geriledi.
Soru: Fiyat rekabeti nasıl bir etki yaratıyor?
Yerli otomobil markaları arasında artan fiyat rekabeti, sanayinin genel olarak zayıflamasına yol açmakta ve rekabet gücünü tehdit etmektedir.
Soru: OSD Başkanı Eroldu’nun açıklamaları ne yöndeydi?
Eroldu, Türkiye’deki iç pazar rekabetinin artığını ve bunun yerli üreticiler için zorluklar yarattığını açıkladı.
Soru: ABD’nin yeni gümrük vergileri Türk otomotiv sektörünü nasıl etkiliyor?
ABD’nin yeni gümrük politikaları, bazı ürünler için avantaj sağlarken, otomobil ihracatına etkisi sınırlı olacaktır. Ancak traktör ve minibüs gibi ürünlerde avantajlı konumda olunacağı öngörülmektedir.
