Türkiye’nin vergi yapısı üzerine yapılan son değerlendirmeler, büyük bir çelişkiyi gözler önüne seriyor. Vergi uzmanı, Mahmut Aydoğmuş’un raporlarına göre 2025 yılı üçüncü çeyrekteki Merkezi Yönetim Bütçe verileri, ücretli çalışanların vergi yükünü sırtlandığını ve işverenlerin kazanımlarından yeterince vergi ödemediğini gösteriyor. Gelir vergisi tahsilatı, yılın ilk dokuz ayında hedefin %91,57’sini aşarken, kurumlar vergisi sadece %52,54 oranında tahsil edilebildi. Bu durum, ekonomik dengenin bozulduğunu ve adaletsiz bir vergi sisteminin varlığını ortaya koymaktadır.
Tahsilatlar ve vergilerin dağılımı, Türkiye ekonomisi için kritik bir gösterge olduğu kadar, aynı zamanda sosyal adaletin de bir yansımasıdır. Çalışanlar üzerinden alınan vergiler, bütçenin önemli bir bölümünü oluşturarak, emekçilerin hangi şartlarda yaşam sürdüğünü yine gündeme getiriyor. Yılın son çeyreğine yaklaşırken, atılacak adımlar ve vergi politikalarının gözden geçirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Gelir Vergisinin Durumu |
| 2) Kurumlar Vergisinde Gözlemlenen Sorunlar |
| 3) Çalışanların Ödeme Gücü |
| 4) Stopaj Uygulamaları |
| 5) Vergi Adaletsizliği ve Çözüm Önerileri |
Gelir Vergisinin Durumu
2025 yılı itibarıyla, Türkiye’de beklenen gelir vergisi tahsilatının 2 trilyon 129 milyar TL olduğu bildirilmektedir. Yılın ilk dokuz ayında, bu hedefin 1 trilyon 947 milyar TL’sinin Hazine’ye aktarılması sağlanmıştır. Bu, gelir vergisi tahsilatında bir artış olduğunu gösterir; yılın önceki dönemine göre %91,57 oranında bir artış kaydedilmiştir. Ancak, bu artışın büyük çoğunluğunun çalışanlar üzerinden geldiği gerçeği göz ardı edilmemelidir.
Gelir vergisinin %92’si, stopaj yoluyla olduğuna dikkat çekilmektedir. Bu, çalışanların maaşlarından kesilen vergilerin büyük bir kısmı anlamına geliyor. Yani, işverenlerin ödemesi gereken vergi yükü, dolaylı yoldan çalışanların sırtına bindirilmektedir. Özellikle emeklilik ve sosyal güvenlik gibi alanlarda da benzer bir tabloyla karşılaşılmaktadır.
Kurumlar Vergisinde Gözlemlenen Sorunlar
Kurumlar vergisinde ise durum oldukça kritik bir hal almıştır. 2025 yılı için 1 trilyon 636 milyar TL tahsilat hedeflenmesine rağmen, yılın ilk dokuz ayında bu hedefin sadece %52,54’ü, yani yaklaşık yarısı tahsil edilebilmiştir. Bu durum, şirketlerin vergi ödemek konusunda yeterince sorumluluk almadıklarını göstermektedir. Gelir ve kurumlar vergisi karşılaştırıldığında, patronların ödemekle yükümlü olduğu vergi miktarının, çalışanlar üzerinden tahsil edildiği ortaya çıkmaktadır.
Uzmanlar, bu durumu, ekonomik koşullar ve kayıtdışılık gibi unsurların etkisiyle değerlendirmektedir. Vergi ödemeyen şirketlerin, çalışanların belli bir kısım yükünü üstlendiği ve bu nedenle sosyal adaletin zedelendiği ifade edilmektedir. Kurumlar vergisindeki düşüklük, aynı zamanda devletin bütçesi üzerindeki olumsuz etkileri de beraberinde getirmektedir.
Çalışanların Ödeme Gücü
Yılın ilk dokuz ayında, ücretli çalışanlardan kesilen gelir vergisinin yaklaşık 1 trilyon 250 milyar TL olduğu bildirilmiştir. Ancak, tüm kurumlar vergisi mükellefleri sadece 860 milyar TL ödeyebilmiştir. Bunu, çalışanların şirketlerden daha fazla vergi ödediği şeklinde yorumlamak mümkündür. Bu tablo, ekonomik koşullar veya kayıtdışılık nedeniyle vergi ödemeyen şirketlerin, çalışanların sırtına bir yük bindirdiğini göstermektedir.
Uzman değerlendirmeleri, eğer şirketler vergi ödemekte zorlanıyorsa, bu durumun çalışanlar için ne anlama geldiğini sorgulamaktadır. Çalışanların, sürekli olarak vergi yükü altına girmesi ve kayıtdışı ekonomiyle karşı karşıya kalması, sosyal adaletin tehlikeye girmesine neden olmaktadır. Bu durum, istihdamın ve ekonomik büyümenin de önünü tıkayacak niteliktedir.
Stopaj Uygulamaları
Gelir vergisi tahsilatının %92’sinin stopaj yöntemine dayandığı belirtilmiştir. Stopaj, verginin geliri elde eden kişi eline geçmeden kesilmesi anlamına geliyor. Bu durumda maaşların üzerinden, faiz gelirlerinden ve diğer gelir kaynaklarından otomatik olarak vergi kesilmektedir. Bütün bu kesintiler, doğrudan çalışanların gelirlerini etkilemektedir.
İlgili verilerin analizi, stopaj yönteminin istihdam üzerindeki olumsuz etkilerini de gözler önüne sermektedir. Çalışanlar üzerindeki vergi yükü, maliyetleri artırırken, istihdamı da olumsuz yönde etkilemektedir. Dolayısıyla, bu sistemin yeniden ele alınması ve revize edilmesi gereklidir.
Vergi Adaletsizliği ve Çözüm Önerileri
Sonuç olarak, Türkiye’deki vergi sisteminin önemli sorunları bulunmaktadır. Gelir vergisinin büyük bir kısmının, çalışanlardan kesilmesi ve kurumlar vergisinin düzensiz tahsilatları, ekonomik dengeyi bozma riski taşımaktadır. Bu durum, sosyal adaletin tehlikeye girmesine neden olmaktadır. Çalışanların, işverenler tarafından daha fazla yük altına girmesi, vergi politikasının gözden geçirilmesini gerektiriyor.
Uzmanlar, vergi adaletsizliğini gidermek için çeşitli reform önerileri geliştirmektedir. Bu bağlamda, kurumlar vergisinin artırılması, kayıt dışı ekonominin azaltılması ve çalışanların sosyal güvenlik haklarının güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu adımlar, hem ekonomik verimliliği artıracak hem de toplumda bir denge oluşturacaktır.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | Gelir vergisi, yılın ilk dokuz ayında hedefin %91,57’si oranında tahsil edilmiştir. |
| 2 | Kurumlar vergisinin aynı dönemde yalnızca %52,54 oranında tahsilat gerçekleştirilebilmiştir. |
| 3 | Ücretli çalışanlardan kesilen gelir vergisi, 1 trilyon 250 milyar TL’yi bulurken, tüm kurumlar vergisi müdafileri 860 milyar TL ödemiştir. |
| 4 | Gelir vergisinin %92’si, stopaj yoluyla tahsil edilmektedir. |
| 5 | Çalışanlar, işverenlerden daha fazla vergi yükü taşımakta, bu durum sosyal adaletin tehdit altında olduğunu göstermektedir. |
Haberin Özeti
Sonuç olarak, 2025 yılı merkezi bütçe verileri, Türkiye’deki vergi sisteminin büyük sorunlar barındırdığını göstermektedir. Gelir vergisinin büyük kısmının çalışanlardan, kurumlar vergisinin ise yeterli bir şekilde toplanamamasının getirdiği sonuç, sosyal adaletin tehdit altında olduğudur. Bu durum, yalnızca ekonomik dengenin değil, aynı zamanda toplumsal refahın da sorgulanmasına neden olmaktadır. Geliştirilecek reformlarla, vergi sisteminin adaletli hale getirilmesi, ekonomik büyüme ve sosyal barış açısından hayati bir öneme sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Gelir vergisinin tahsilatında nasıl bir artış görülmüştür?
Yılın ilk dokuz ayında gelir vergisi tahsilatında %91,57 oranında bir artış kaydedilmiştir.
Soru: Kurumlar vergisi tahsilat oranı nedir?
2025 yılı için 1 trilyon 636 milyar TL hedeflenen kurumlar vergisi, ilk dokuz ayda yalnızca %52,54 oranında tahsil edilmiştir.
Soru: Çalışanlar ne kadar gelir vergisi ödemektedir?
Ocak-Eylül döneminde çalışanlardan kesilen gelir vergisi yaklaşık 1 trilyon 250 milyar TL olarak kaydedilmiştir.
Soru: Stopajın gelir vergisi içindeki yeri nedir?
Gelir vergisinin %92’si, stopaj yöntemiyle tahsil edilmektedir, bu da çalışanların maaşlarından kesilen vergileri kapsamaktadır.
Soru: Vergi adaletsizliği ne anlama geliyor?
Kurumlar vergisinin düşük olmasının getirdiği sosyal yüklenim, çalışanların üzerindeki vergi yükünün artmasına neden olmakta ve bu durum sosyal adaletsizlik yaratmaktadır.
