Son günlerde uluslararası piyasalarda yaşanan gelişmeler, özellikle enerji ve değerli metaller alanında önemli dalgalanmalara yol açtı. Özellikle altın ve petrol fiyatlarındaki artış, bölgesel gerginliklerin etkisiyle daha da belirgin hale geldi. Ekonomistler, bu durumun nedenlerini ve olası sonuçlarını değerlendirerek, fiyatların geleceğine dair öngörülerde bulunuyor.
Altın fiyatları, Nisan ayından bu yana en yüksek seviyelerine ulaşarak 3.417 dolar seviyesinde işlem görmeye başladı. İstanbul Borsası ise, açılış seansında %3,71 değer kaybı yaşayarak 9.166 puana düştü. Bu çalkantılı dönemde, enerji piyasalarındaki dalgalanmalar dikkat çekiyor. Brent petrolün varil fiyatı da, arz endişeleriyle birlikte Şubat’tan bu yana en yüksek seviyeye, 76,3 dolara kadar yükseldi. Avrupa’daki doğalgaz fiyatları ise güne %4 artışla başladı. Ekonomistler, iki ülke arasında patlak veren krizlerin büyümesi ve diğer ülkelerin de dahil olması durumunda, altın ve petrol fiyatlarının yükselmeye devam edeceği tahminlerinde bulunuyor.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının sonuçları ne olur? |
| 2) ‘Güvenli liman’ altına talep arttı |
| 3) Gerginlik çözülürse etki geçici olur |
| 4) Savunma sanayi hisseleri yükseldi |
| 5) Enerji fiyatlarındaki artışın etkileri |
Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının sonuçları ne olur?
İsrail ve İran arasındaki çatışmanın Basra Körfezi’ne yayılması durumunda, bölgedeki enerji arzında düşüş olabileceğine dair endişeler bulunuyor. Uzmanlara göre, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatması halinde dünya genelindeki petrol akışının yaklaşık %20’sinin olumsuz etkileneceği öngörülüyor.
JP Morgan tarafından yayımlanan bir raporda, Hürmüz Boğazı’nın kapatılması halinde petrol fiyatlarının varil başına 120-130 dolar seviyesine kadar yükselebileceği uyarısında bulunulmuş. Ayrıca Ege Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Aykut Lenger, Hürmüz Boğazı’nın kapatılma ihtimalinin mevcut fiyatlar üzerinde ciddi bir baskı oluşturduğunu belirtmektedir.
Lenger, bu tehlikenin görülmesiyle finansal piyasaların bu duruma şimdiden pozisyon aldığını vurguluyor. “Boğazın kapatılması durumunda petrol arzının daralacağını ve fiyatların daha da artacağını söyleyebiliriz” diyor.
‘Güvenli liman’ altına talep arttı
Prof. Dr. Lenger’e göre, kriz dönemlerinde altın, “güvenli liman” olarak görülmesi nedeniyle her zaman yükseliş gösteriyor. “Altın, savaş durumunda kullanılan ilk paralardan biri olduğu ve uluslararası rezerv para olarak sıklıkla kullanıldığından, merkez bankaları rezervlerinde hala altın bulunduruyor” ifadesini kullanıyor.
Altının değer kaybının çok olası olmadığını ve arkasında güvenilir güçlerin bulunduğunu belirten Lenger, kriz dönemlerinde altın fiyatlarının genellikle arttığını vurgulamaktadır. “Dünyadaki tüm ekonomilerin ittifakla desteklediği bir para birimi olan altın, dalgalanmalara karşı daha dayanıklıdır” diyor.
Ancak altında yükselişin devam edip etmeyeceği, mevcut savaşın seyri ve diğer büyük güçlerin müdahale etme ihtimali ile doğrudan bağlantılı. “Barış ortamı sağlanırsa, altında görülen artışın geri çekilmesi beklenebilir, ancak çatışmanın derinleşmesi halinde daha fazla yükseliş görülebilir” diyor.
Gerginlik çözülürse etki geçici olur
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde ekonomi profesörü olan Fatih Özatay, uzun vadeli öngörülerde bulunmanın henüz oldukça zor olduğunu ifade ediyor. 1990 yılı Körfez Savaşı örneğini hatırlatan Özatay, bölgesel gerginliğin çözülmesi halinde Türkiye ekonomisinin etkisinin “geçici” olabileceğini kaydediyor.
Özatay, “Körfez Savaşı döneminde Türkiye’nin risk primi, faiz oranları ve döviz kurları yükselmişti; ancak güçlü bir ekonomi programı uygulanıyordu ve etkileri geçici olmuştur” diyor.
Ekonomik koşulların dışında, savaşların sürekliliği ve derinleşmesi durumunda Türkiye’nin iktisadi potansiyeli olumsuz etkilenebilir. “Bu tür durumlarda petrol ve altın hemen artış gösteriyor, ancak kriz geçici mi kalacak yoksa derinleşecek mi öğrenmek zor” şeklinde değerlendiriyor.
Savunma sanayi hisseleri yükseldi
Borsa İstanbul’da açılışta bazı sektörlerde düşüşlerin %10’a kadar ulaştığı gözlemlendi. Özellikle ulaştırma sektörü hisseleri %5,95 oranında geriledi. Lenger, savaşının tüm dünya borsalarında beklenen negatif etkiyi beraberinde getirdiğini ekliyor.
Savaş dönemlerinde, ekonomik aktivite doğal akışını kaybederken, firmalar bu jeopolitik gerginlikten olumsuz yönde etkilenmekte ve ekonomik faaliyetlerini yeterince yerine getirememektedirler. Uluslararası tedarik zincirlerinde yaşanan kesintiler de kârlılıkları düşürebilir. Bu bağlamda borsadaki gerileme yorumlanmaktadır.
Ancak, Borsa İstanbul’da savunma sanayiye ait hisselerdeki yükseliş dikkat çekmektedir. Lenger, savunma sanayiye artan talebi şu şekilde yorumlamaktadır: “Eğer Türkiye bu gerginliğe dahil olursa, elindeki en önemli güç savunma sanayi olacaktır. Bu nedenle bu sektördeki talebin artması doğaldır” diyor.
Enerji fiyatlarındaki artışın etkileri
Enerji fiyatları, bölgede yaşanan gerginlikler ve arz endişeleri nedeniyle sürekli bir yükseliş gösteriyor. Özellikle brent petrol ve doğalgaz fiyatları, hem uluslararası piyasalarda hem de yerel bazda önemli artışlar yaşadı. Enerji analistleri, bu durumun 2023 yılı boyunca devam etmesi halinde, tüketiciler üzerinde olumsuz ekonomik etkilerinin olacağını kaydediyor.
Artan enerji maliyetleri, sanayiyi doğrudan etkileyerek üretim maliyetlerini artırmakta ve bunun sonucunda genel fiyat artışlarına sebep olabilmektedir. Bu durum, özellikle sanayi çalışanlarının alım gücü üzerinde baskı oluşturabilir.
Bu bağlamda uzmanlar, bölgesel barışın sağlanması ve gerilimlerin azaltılması gerektiğini belirtiyor. “Enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar kalıcı bir hale gelirse, bütçe ve sanayi üzerinde kalıcı izler bırakabilir. Bu nedenle çözüm yollarının bir an önce bulunması önem arz etmektedir” şeklinde düşüncelerini sunuyorlar.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | Altın fiyatları Nisan ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. |
| 2 | Borsa İstanbul, açılışta %3,71 değer kaybetti. |
| 3 | Hürmüz Boğazı’nın kapanması, petrol akışını %20 etkileyebilir. |
| 4 | Savunma sanayi hisseleri, piyasalarda yükseliş gösterdi. |
| 5 | Enerji maliyetleri, sanayi üretimini etkileyebilir. |
Haberin Özeti
Bölgesel çatışmalar ve uluslararası piyasalardaki gelişmeler, enerji ve değerli metaller fiyatlarını etkileyerek büyük dalgalanmalara yol açmış durumda. Altın fiyatları, Hürmüz Boğazı’nın olası kapatılması ve genel olarak enerji arzındaki belirsizlikler nedeniyle yükseliş gösterdi. Ekonomistler, bu durumun uluslararası enerji piyasalarında kalıcı etkiler yaratabileceğini ve bölgesel barışın sağlanmadığı sürece belirsizliklerin devam edeceğini vurgulamaktadırlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Altın fiyatlarının yükselmesinin nedenleri nelerdir?
Altın fiyatlarının yükselmesinin başlıca nedenleri, uluslararası piyasalarda yaşanan gerginlikler, arz güvensizliği ve merkez bankalarının altına talebinin artmasıdır.
Soru: Hürmüz Boğazı’nın kapatılması durumunda ne olur?
Hürmüz Boğazı’nın kapatılması, dünya genelindeki petrol akışının %20’sini etkileyebilir ve petrol fiyatlarının artmasına yol açabilir.
Soru: Enerji fiyatlarındaki artışın etkileri nelerdir?
Enerji fiyatlarındaki artış, sanayi üretim maliyetlerini artırabilir ve genel fiyat artışlarına sebep olabilir.
Soru: Savunma sanayi hisselerinin yükselmesinin sebebi nedir?
Savunma sanayi hisselerindeki yükseliş, artan jeopolitik gerginlik ve bu sektöre olan talebin artmasıyla ilişkilidir.
Soru: Kriz dönemlerinde altına neden talep artar?
Kriz dönemlerinde altın, “güvenli liman” olarak görülmesi nedeniyle yatırımcılar tarafından tercih edilmektedir.
