NATO liderleri, 2035 yılına kadar üye ülkelerin savunma harcamalarının gayrisafi yurtiçi hasilanın (GSYH) %5’ine yükseltilmesi konusunda karar aldı. Bu karar, 25 Haziran’da sona eren NATO Zirvesi’nde alındı ve önümüzdeki on yıl boyunca üye ülkelerin temel savunma harcamalarını GSYH’nin en az %3,5’ine çıkarmasını öngörüyor. Bu durum, Türkiye gibi bazı ülkeler için ekonomik ve stratejik açıdan önemli sonuçlar doğurabilirken, İspanya, Belçika ve Slovakya gibi bazı ülkeler hedefe ulaşmanın zorluklarını dile getirdi. Türkiye ise bu kararı destekleyerek savunma yatırımlarına hız kazandırmayı amaçlıyor. Savunma harcamalarının artırılmasının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri ise tartışma konusu olmaya devam ediyor.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Türkiye’ye etkisi ne olabilir? |
| 2) Türkiye’nin savunma harcamalarının GSYH içindeki payı (%) |
| 3) Kişi başına savunma harcaması, 2024 (ABD doları) |
| 4) Bölgesel güvenliğin Baltalanması Ekonomik Performansa Zarar Verebilir |
| 5) Savunma sanayii Türkiye’de neden popüler? |
Türkiye’ye etkisi ne olabilir?
NATO’nun 2035 yılına kadar savunma harcamalarının GSYH’nin %5’ine çıkarılması kararı, Türkiye için ciddi maliyetler doğurabilir. 2023’te Türkiye’nin savunma harcaması 16,6 milyar dolar iken, 2024 yılı için bu rakamın yaklaşık 22,7 milyar dolara çıkması bekleniyor. Bu, Türkiye’nin 2024 GSYH’sının yaklaşık %2,1’ine denk geliyor. Eğer Türkiye, NATO’nun belirlediği %3,5 hedefine ulaşmak istiyorsa, bunun için yaklaşık 15 milyar dolarlık ek harcama yapması gerekecek. Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) Direktörü Sinan Ülgen, bu durumun, Türkiye’nin mali yönetiminde zor tercihler yarattığına dikkat çekiyor. Kamu gelirlerinin önemli bir kısmının savunmaya ayrılması gerekeceği için, eğitim ve sağlık gibi alanlarda kaynak sıkıntısının yaşanabileceği öngörülüyor.
Türkiye’nin savunma harcamalarının GSYH içindeki payı (%)
NATO taahhüdü çerçevesinde Türkiye’nin savunma sanayii yatırımlarının verimliliği ve ihracatının artırılması gerekmektedir. Barış Çalışmaları ve Uluslararası Kalkınma alanında uzman Prof. Dr. Ferda Halıcıoğlu, Türkiye’nin bu dönemde daha yüksek verimlilik sağlama ihtiyacı içerisinde olduğunu ifade etmektedir. Türkiye’nin savunma harcamalarının, özellikle eğitim ve sağlık gibi temel kamu hizmetleri ile yapılacak harcama kıyaslandığında, ekonomik refah kayıplarına yol açacağına dair endişeler bulunmaktadır. Halıcıoğlu, Türkiye’nin savunma harcamalarının uzun vadede ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyeceğini öngörüyor. Savunma sanayii yatırımları, millî çıkarlara hizmet ederken, aynı zamanda sosyal harcamalar arasında bir denge sağlanması gerekiyor.
Kişi başına savunma harcaması, 2024 (ABD doları)
Türkiye’deki siyasi partiler arasında bu konuda farklı görüşler mevcuttur. CHP Genel Başkan Yardımcısı Yankı Bağcıoğlu, Türkiye’nin bütçe önceliklerinin göz önünde bulundurulmadığı bir durumda, sağlık, eğitim ve sosyal hizmet gibi alanların olumsuz etkilerden muzdarip olabileceğini vurguladı. Ayrıca, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, bütçenin kamu kaynaklarından vatandaşların yaşam standartlarını artırmaya yönelik değil, savaş ve güvenlik harcamalarına odaklanmasına karşı çıkmıştır. Türkiye’deki bu tartışmalar, savunma harcamalarının sosyal harcamalar üzerindeki etkisi bağlamında önemli bir çelişkiyi gözler önüne seriyor.
Bölgesel güvenliğin baltalanması ekonomik performansa zarar verebilir
Türkiye’nin savunma harcamalarında yapılacak artış, jeopolitik gelişmelerle bağlantılı olarak değerlendirilmektedir. Uzmanlar, Türkiye’nin mevcut jeopolitik konumunun savunma harcamalarını artırma gerekliliği doğurduğunu belirtiyor. NATO’nun en büyük ikinci ordusuna sahip Türkiye, öncelikle iç güvenlik meseleleri nedeniyle, savunmasına yönelik yatırımlarını artırmak durumunda kalıyor. Bu bağlamda, Luqman Saeed, askeri harcamaların artırılmadığı takdirde ulusal ve bölgesel güvenlikte ortaya çıkabilecek istikrarsızlıkların ekonomik performansı olumsuz yönde etkileyebileceğini ifade etti.
Savunma sanayii Türkiye’de neden popüler?
Savunma harcamaları Türkiye’de halkın büyük bir kesimi tarafından desteklenmektedir. Uzmanlar, Türkiye’nin coğrafi konumunun, savunma harcamalarını artırmak için bir sebep olduğunu vurguluyor. Ferda Halıcıoğlu, Türk halkının önemli bir kısmının savunma sanayiine yapılan yatırımlardan gurur duyduğunu belirtmektedir. Bunun yanı sıra, muhalefet ve iktidar partileri arasında savunma harcamalarına yönelik bir uzlaşma olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle, siyasi partiler savunma sanayii üzerindeki atılımları seçim süreçlerinde bir propaganda materyali olarak kullanmaktadırlar.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | NATO, üye ülkelerin savunma harcamalarını 2035 yılına kadar GSYH’nin %5’ine çıkarmayı hedefliyor. |
| 2 | Türkiye, 2024 yılı için savunma harcamalarını 22,7 milyar dolara yükseltecek. |
| 3 | Savunma harcamalarının artması, eğitim ve sağlık gibi sosyal harcamalar üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir. |
| 4 | Bölgesel güvenlik endişeleri, Türkiye’nin savunma harcamalarını artırma gerekliliğini ön plana çıkarıyor. |
| 5 | Türkiye’de savunma sanayii, halkın büyük kesimleri tarafından desteklenmektedir. |
Haberin Özeti
NATO’nun koyduğu hedefler doğrultusunda üye ülkelerin savunma harcamalarının artırılması, Türk ekonomisi ve maliyeti üzerinde ciddi etkiler yaratabilir. Türkiye, savunma harcamalarını giderek daha da artırma kararı alırken, eğitim ve sağlık gibi alanlardaki bütçe kısıtlamaları ile karşı karşıya kalabilir. Bu durum aynı zamanda, bölgesel güvenlik dinamiklerinin de yeniden değerlendirilmesi gerekliliğini ortaya koyuyor. Her ne kadar bu radikal değişimler, halk arasında destek buluyor olsa da, gelecekteki etkileri konusunda belirsizlikler devam etmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: NATO üye ülkeleri neden savunma harcamalarını artırma kararı aldı?
NATO, jeopolitik tehditler ve güvenlik endişeleri nedeniyle üye ülkelerin savunma harcamalarını artırma gerekliliğini ortaya koymuştur.
Soru: Türkiye’nin 2024 savunma harcaması ne kadar olacak?
Türkiye’nin 2024 yılı itibarıyla savunma harcamalarının yaklaşık 22,7 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Soru: Savunma harcamalarının artmasının sosyal hizmetler üzerindeki etkisi nedir?
Artan savunma harcamaları, eğitim ve sağlık gibi sosyal hizmetler için ayrılan bütçeler üzerinde kısıtlamalara neden olabilir.
Soru: Türkiye neden savunma sanayiine yatırım yapıyor?
Türkiye, bölgesel güvenlik tehditleri ve savunma sanayisinin ekonomik katkıları nedeniyle savunma sanayiine yatırım yapmaktadır.
Soru: Türkiye’nin savunma harcamalarındaki artış, ekonomik büyümeyi nasıl etkiliyor?
Savunma harcamaları, ekonomik büyümeyi fırsat maliyeti açısından olumsuz etkileyebilirken, bazı durumlarda teknolojik gelişmelere de katkı sağlayabilir.
