İstanbul’da gerçekleşen depremler, riskli yapıların dönüşümü konusunu yeniden gündeme getirmiştir. Özellikle 6,2 büyüklüğündeki depremin ardından, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun çerçevesinde riskli yapıların tespiti ve dönüşümü için süreçler ön plana çıkmıştır. Bu durum, insanların yaşam alanlarının güvenliği açısından kritik bir durumu ortaya koymakta, risk altındaki yapıların en kısa sürede tespit edilip, dönüşüm süreçlerinin başlatılmasına olan ihtiyacı arttırmaktadır. Bu yazıda, İstanbul’un kentsel dönüşüm süreçlerinin detayları, riskli yapıların belirlenmesi ve dönüşüm adımları ele alınacaktır.
6306 sayılı kanuna göre, riskli yapı olarak kabul edilen binalar, ekonomik ömrünü tamamlamış veya yıkılma riski taşıdığı belirlenen yapılar olarak tanımlanmaktadır. Bu kavramlar çerçevesinde yapı sahiplerinin ilk adım olarak “tespit başvurusu” yapmaları, dönüşüm sürecinin başlangıcını teşkil etmektedir. “Risk tespiti”, “riskli yapıların yıktırılması” ve “yıkım sonrası uygulama” adımları takip edilmektedir. Ancak bu süreçlerin bilinmesi ve doğru bir şekilde uygulanması, kentsel dönüşümün başarılı bir biçimde tamamlanabilmesi açısından oldukça önemlidir.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) İlk Adım: Tespit Başvurusu |
| 2) İkinci Aşama: Risk Tespiti |
| 3) Üçüncü Aşama: Riskli Yapıların Yıktırılması |
| 4) Dördüncü Aşama: Yıkım Sonrası Uygulama |
| 5) Kentsel Dönüşümde Yeni Yapılanmalar |
İlk Adım: Tespit Başvurusu
Riskli yapıların belirlenmesi için ilk adım olan tespit başvurusu, yapı maliklerinin inisiyatifine bağlıdır. Bu süreç, özellikle içinde yaşayanların can güvenliği açısından kritik öneme sahiptir. Yapı malikleri, “riskli yapı tespiti” için lisanslandırılmış kuruluşlarla anlaşmalı ve başvurularını sağlam bir şekilde gerçekleştirmelidirler. Başvurular, https://kentseldonusum.csb.gov.tr adresi üzerinden e-Devlet şifresi ile yapılabilmektedir.
Başvuru sonrasında yetkili kuruluşlar, ilgili binaları inceleyerek riskli yapı tespit raporunu hazırlamaktadır. İlgili rapor, İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük illerde ilçe belediyelerine, diğer bölgelerde ise Kentsel Dönüşüm Müdürlüklerine bildirilir. Bu süreç, yapı sahiplerinin sorumluluklarını ve haklarını net bir şekilde belirlemektedir.
İkinci Aşama: Risk Tespiti
İkinci aşama olan risk tespiti, lisanslı kurumlar tarafından yapılan incelemeyle başlatılmaktadır. İnceleme sonuçları, rapor halinde yetkililere iletilir. Eğer belediyeler veya il müdürlükleri tarafından bir eksiklik ya da yanlışlık tespit edilirse, bu durum yapı maliklerine bildirilir, ayrıca riskli yapı olduğu belirtilen şerh ilgili tapu müdürlüğüne iletilir.
Yapı maliklerinin itiraz hakları bulunmaktadır. Tebligat tarihinden itibaren 15 gün içerisinde, riskli yapı karına itiraz edebilirler. İtiraz gerçekleştirilmediği takdirde, belirlenen süre içerisinde yapı yıktırılır. Tespitler, ilgili teknik heyet tarafından incelenmekte ve nihai karar bu heyet tarafından alınmaktadır.
Üçüncü Aşama: Riskli Yapıların Yıktırılması
Kesinleşmiş bir “riskli yapı” kararı sonrası, yapı maliklerine yıkım için bir süre tanınmaktadır. Bu süre 90 günden fazla olmamak kaydıyla belirlenmektedir. Yapı sahipleri, bu süreçte gerekli adımları atmadıkları takdirde, ilgili kurumlardan elektrik, su ve doğal gaz hizmetleri durdurulmaktadır. Bu işlem, riskli yapının, çevresi için taşıdığı tehlikeyi de göz önünde bulundurmakta ve can güvenliğini öncelikli olarak hedeflemektedir.
Yıkım işlemleri, mülki amirlerin denetiminde gerçekleştirilmektedir. Yıkım işlemi yapılmayan yapılar, Başkanlık ya da il müdürlükleri tarafından yıkılarak tehlikeler bertaraf edilmektedir. Yapı malikleri bu işlemlerin maliyetinden, sahip oldukları hisseler oranında sorumlu tutulmaktadır.
Dördüncü Aşama: Yıkım Sonrası Uygulama
Yıkımın ardından, yeni yapıların inşasında maliklerin görüşleri dikkate alınır. Ancak, anlaşmazlık durumunda, hisseleri oranında salt çoğunlukla karar alınmaktadır. Yapılar, gerekli izin ve ruhsat işlemleri tamamlandıktan sonra tekrar inşa edilmekte ve maliklere çeşitli haklar tanınmaktadır.
Başka bir önemli husus ise, anlaşma sağlayamayan maliklerin hisse satışlarının gerçekleştirilmesidir. Bu süreç, tapuya bildirimlerin yapılmasıyla devam etmekte ve anlaşmazlık konusunda taraflar arasında çözüm bulunana kadar devam etmektedir.
Kentsel Dönüşümde Yeni Yapılanmalar
Yeni yapılanma süreçleri, öncelikle maliklerin kendi aralarında gerçekleştirecekleri istişareler ile belirlenmektedir. Anlaşma sağlanamadığı durumlarda, hisseleri oranında salt çoğunlukla karar alma mekanizması devreye girmektedir. Yapı maliklerinin katılımı, dönüşüm süreçlerinin sağlıklı bir şekilde yönetilebilmesi için oldukça kritik bir noktadır.
Bunlarla birlikte, kentsel dönüşüm projeleri çerçevesinde vergi muafiyetleri, kira yardımı ve çeşitli finansal destek sağlanmaktadır. Bu anlamda, ilgili tüm paydaşların kentsel dönüşüm süreçlerine aktif katılımlarının sağlanması oldukça önem taşımaktadır.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | 6306 sayılı kanun, riskli yapıların dönüşümünü yönetir. |
| 2 | Yapı sahiplerinin tespit başvurusu yapması gereklidir. |
| 3 | İtiraz süreci, yapı sahiplerine hak tanımaktadır. |
| 4 | Yıkım işlemleri, çevre güvenliğini sağlamaktadır. |
| 5 | Yeni yapılanmalar, maliklerin ortak kararlarıyla belirlenir. |
Haberin Özeti
İstanbul’da meydana gelen depremler, riskli yapıların dönüşümü konusunda yeni bir farkındalık yaratmıştır. Bu süreç, 6306 sayılı kanuna dayalı olarak yapı maliklerinin inisiyatifinde başlayan tespit başvuruları ile başlamakta, sonrasında risk tespitleri ve yıkım süreçleri ile müteakip aşamalara geçmektedir. Yapı maliklerinin hakları ve yükümlülükleri, kentsel dönüşümün sağlıklı bir şekilde yönetilmesinde büyük bir öneme sahiptir. Kentsel dönüşüm, İstanbul’un güvenli yaşam alanlarına kavuşması açısından son derece kritik bir süreci ortaya koymaktadır ve bu aşamalarda toplumun bilinçlenmesi gerekmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Kentsel dönüşüm süreci nasıl başlatılır?
Kentsel dönüşüm süreci, yapı maliklerinin “tespit başvurusu” ile başlatılır. Bu başvuru, lisanslanmış kuruluşlar aracılığıyla yapılmalıdır.
Soru: Riskli yapı tespiti kimler tarafından yapılır?
Riskli yapı tespiti, lisanslı kurum ve kuruluşlar tarafından gerçekleştirilir.
Soru: İtiraz hakkım var mı?
Evet, yapı malikleri tebligat tarihinden itibaren 15 gün içinde itiraz edebilirler.
Soru: Yıkım kararına itiraz mümkün mü?
İtiraz süreci, teknik heyet tarafından incelenmekte olup, kabul edilmesi durumunda karar değişebilir.
Soru: Yeni yapıların inşa sürecinde hangi haklar tanınır?
Yeni yapıların inşası sürecinde, yapı sahiplerine çeşitli finansal destekler, vergi muafiyetleri ve kira yardımları gibi haklar tanınmaktadır.
