2023 yılında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen ve yürürlüğe giren yeni düzenlemelerle ilgili olarak Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu. Başvuru, Diyanet İşleri Başkanlığı’nda görevden alınan memurların yerine atama yapılırken mülakat uygulanmasının iptali talebi ile gerçekleştirildi. Yüksek Mahkeme, bu talebi değerlendirerek dikkat çekici bir karar verdi. Karar sonucunda, mülakat şartının hukuka aykırı olduğu belirlenerek iptal edildi.
Bu durum, kamu sektöründe atama süreçlerinin daha şeffaf hale gelmesi gerektiğini ortaya koyar nitelikte. Yüksek Mahkeme, mülakat uygulamasını eleştirirken, objektif kriterlerin belirlenmediğinin altını çizdi. İşte detaylı bir inceleme ve yasal sürecin durumu.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Diyanet İşleri Başkanlığı ve Mülakat Düzenlemesi |
| 2) Yüksek Mahkeme’nin Değerlendirmesi |
| 3) Anayasa’ya Aykırılık İddiası |
| 4) Kamu Hizmetlerinde Şeffaflık |
| 5) Sonuç ve Öneriler |
Diyanet İşleri Başkanlığı ve Mülakat Düzenlemesi
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) milletvekilleri, 2023 yılı itibarıyla yürürlüğe giren “Devlet Memurları Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” çerçevesinde Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesindeki atamaları hedef aldı. Diyanet, görevden alınan memurun yerine atama yapılabilmesi için yeni bir mülakat süreci başlatmıştı. Mülakatta, adayların Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) üzerinden alınan puanlarına dayalı olarak sözlü ve/veya uygulamalı sınavlara tabi tutulacağı belirtilmişti. Ancak bu uygulama, çeşitli eleştiriler ve itirazlarla karşılaştı.
CHP, mülakata dayanan atanma sürecinin, kamuoyu nezdinde adaletsizlik yaratacağı ve keyfi uygulamalara kapı açacağı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. CHP’nin iddiası, mülakatın tamamen keyfi olduğuydu ve bu uygulamanın, KPSS üzerinden alınan puanlar ile ilişkilendirilmesinin kendi içinde tutarsız olduğuydu.
Yüksek Mahkeme’nin Değerlendirmesi
Anayasa Mahkemesi, 16 Ocak’ta ilgili başvuruyu değerlendirerek kararını vermiştir. Bu karar, mülakat sisteminin hukuka uygun olmadığını ortaya koymuştur. Mahkeme, mülakat sistemi ile ilgili belirli kurallar ve kriterler konulmadığını bildirmiştir. Özellikle, hangi adayların hangi kriterlere göre mülakata çağrılacağına dair net ölçütlerin belirlenmediği ifade edilmiştir. Bu bakımdan, kararın gerekçeli metni Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yüksek Mahkeme, bu durumu değerlendirirken, değerlendirme sürecinin keyfi hale gelmesinin, mevcut yasalarla uyumsuz olduğunu belirtmiştir. Mülakat uygulaması, ancak önceden belirlenmiş kriterlere dayanmalıydı; aksi halde kamu hizmetine alımda adalet ilkeleri ihlal edilmiş olur.
Anayasa’ya Aykırılık İddiası
Cumhuriyet Halk Partisi’nin başvurusu çerçevesinde Anayasa Mahkemesi, yasada belirtilen ‘mülakat’ uygulamasının, Anayasa’nın temel hak ve özgürlükleri ile temel kamu ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmesine karar verdi. Anayasa’nın 70. maddesinde kamu görevlilerine eşit muamele ve ayrım gözetmeme ilkeleri kabul edilmiştir. Bu noktada, mülakatın kişisel yeteneklerden bağımsız olarak, siyasi veya keyfi nedenlere dayalı olarak gerçekleştirilmesi uygun değildir.
Bu karar, yalnızca Diyanet İşleri Başkanlığı için değil, kamu sektöründeki diğer kurumlar için de önemli bir emsal teşkil etmektedir. Mülakat sisteminin hukuka uygun bir yapı içinde işlemesi gerekmektedir ve bu durum, tüm kamu personel alım süreçlerini etkileyecek bir durumdur.
Kamu Hizmetlerinde Şeffaflık
Kamu hizmetlerinde şeffaflık ve katılımcılık ilkelerinin benimsenmesi, kamu güveninin artırılması açısından büyük önem taşır. Yüksek Mahkeme’nin kararı, devlet memurluğuna giriş süreçlerinde şeffaflık sağlanması ve kamuoyunun bu süreçlere müdahil olmasının gerekliliğini de vurgulamıştır. Dolayısıyla, mülakat uygulamasının iptali, kamu kurumları için bir dönüm noktası olabilir.
Mülakatların gerekçesi olan değerlendirme kriterlerinin belirlenmesi, adayların yetkinliklerinin mercek altına alınması ile mümkündür. Dolayısıyla, KPSS sonuçları gibi objektif ölçütlerin esas alınmadığı ve keyfi değerlendirme kriterlerinin belirlendiği bir sistem, kamu memurluğu içindeki adaletsizlikleri artıracaktır. Bu bağlamda, Yüksek Mahkeme, böyle bir durumu önlemek amacıyla bu düzenlemenin iptaline karar verdi.
Sonuç ve Öneriler
Anayasa Mahkemesi’nin vermiş olduğu bu karar, Diyanet İşleri Başkanlığı için olduğu kadar, kamu sektöründeki tüm kurumlar için önemli sonuçlar doğurabilir. Kamu işleyişinde, şeffaflığın sağlanması, adil ve eşitlikçi bir sistemin kurulması gerekliliğini ortaya koymuştur. Dolayısıyla, mülakat sisteminin yalnızca Diyanet İşleri Başkanlığı’nda değil, tüm kamu kurumlarında yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bu bağlamda, önerilen adımlar; öncelikle kamu hizmetine alım süreçlerinin daha iyi bir şekilde düzenlenmesi, belirli kriterlerin oluşturulması ve bu kriterlere dayalı olarak taşıyıcı bir sistemin geliştirilmesidir. Böylece, kamu için hizmet sağlayan tüm çalışanların, eşit haklara ve fırsatlara sahip olmasını sağlayacak bir yapının oluşturulması mümkün olacaktır.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | CHP, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın mülakat uygulamasını iptal etmek için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. |
| 2 | Yüksek Mahkeme, mülakatta öznel kriterlerin belirlendiğini ve yasallık şartının ihlal edildiğini belirtti. |
| 3 | Mülakat uygulaması Anayasa’nın kamu hizmeti ile ilgili eşit muamele ilkesine aykırı görüldü. |
| 4 | Yüksek Mahkeme, kararında şeffaflık ve eşitlik ilkesinin önemini vurguladı. |
| 5 | Kamu hizmetine alım süreçlerinin yeniden değerlendirilmeleri gerektiği belirtiliyor. |
Haberin Özeti
Anayasa Mahkemesi, Diyanet İşleri Başkanlığı’ndaki mülakat uygulamasını iptal etti. Bu karar, kamu kurumlarında şeffaflık ihtiyacını ve kamu memurluğuna alım süreçlerinin düzenlenmesi gerekliliğini gözler önüne serdi. Yüksek Mahkeme, yasallığın sağlanmadığı bir sistemin, kamu hizmetleri için kabul edilemez olduğunu vurguladı. Mülakat süreçlerinin belirli ve nesnel kriterlere dayanması gerektiği sonucuna vararak, kamu sisteminde adalet ilkesinin yeniden tesisi için önerilerde bulundu.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Anayasa Mahkemesi neden mülakat uygulamasını iptal etti?
Yüksek Mahkeme, mülakat uygulamasının yasallık koşullarını sağlamadığı ve Anayasa’nın eşit muamele ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti.
Soru: Hangi süreçler etkilendi?
Diyanet İşleri Başkanlığı’ndaki atama süreçleri ve bu süreçteki mülakat uygulamaları doğrudan etkilendi.
Soru: Mülakat uygulamasının iptali ne anlama geliyor?
Mülakat uygulamasının iptali, kamu alım süreçlerinin daha şeffaf ve adil hale gelmesini sağlamak anlamına geliyor.
Soru: Kamu sektöründeki diğer kurumlar bu karardan nasıl etkilenebilir?
Diğer kuruluşlar, benzer mülakat sistemlerini yeniden gözden geçirmek zorunda kalabilir ve daha adil bir atama süreci benimsemek durumunda kalabilirler.
Soru: Gelecekte atama süreçleri nasıl olacak?
Atama süreçlerinde daha belirgin ölçütler ve kriterler ortaya konarak, şeffaflık ve adalet ilkesinin gözetileceği bir sistemin oluşturulması hedefleniyor.
