Türkiye ile Yunanistan arasındaki Ege Denizi üzerindeki Deniz Mekânsal Planlama (DMP) haritalarının yayımlanmasının ardından gerilimler artmaktadır. Her iki ülke de 28 Kasım 2023 itibarıyla kendi hazırladıkları DMP haritalarını paylaşarak, özellikle Meis Adası gibi tartışmalı alanlarla ilgili hak iddialarını ortaya koymuştur. Yunanistan, DMP haritasını yayımlarken Türkiye’nin deniz yetki alanlarını ihlal ettiğini öne sürdü ve iletişimlerinin dostane olmasını arzuladıklarını vurguladı. Türkiye ise söz konusu haritanın hukuken geçersiz olduğunu ifade ederek, bu durumun yasal bir sonucu olmadığını belirtti. Her iki ülkenin de deniz alanları üzerindeki hak ve menfaatlerini korumak amacıyla yürüttüğü çalışmalar uluslararası hukuk açısından önemli bir tartışma zeminine sahiptir.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Ege Denizi’nde Yunanistan ile Türkiye arasında ‘ortay hat’ belirlendi |
| 2) Türkiye, söz konusu haritaya paralel bir haritayı BM’ye sunacak |
| 3) Kurumlararası Koordinasyon Kurulu kurulacak |
| 4) Yunanistan’dan Deniz Mekânsal Planlama haritası |
| 5) Dışişleri Bakanlığı’ndan tepki |
Ege Denizi’nde Yunanistan ile Türkiye arasında ‘ortay hat’ belirlendi
Deniz Hukuku Ulusal Araştırma Merkezi (DEHUKAM) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda, Türkiye’nin Ege Denizi’ndeki mevzuatına uyumlu bir harita oluşturulmuştur. Bu harita, Türkiye ile Yunanistan anakaraları arasında bir “ortay hat” belirlemektedir. Bu hattın belirlenmesinde bilimsel verilerin temel alındığı ifade ediliyor. DEHUKAM araştırmacısı Büşra Deniz, bu ortay hattın Ege Denizi’nde faaliyetlerin yürütülmesi açısından bir referans noktası olmasını sağladığını belirtmektedir. Yunanistan’ın yayımladığı haritalarda, Meis gibi Türkiye’ye yakın adaların kıta sahanlığı olarak gösterilmesi Türkiye’nin teziyle çelişmektedir. Adanın, Kaş ilçesinin 1,5 mil uzağında yer aldığı bilinmektedir.
Türkiye, söz konusu haritaya paralel bir haritayı BM’ye sunacak
DEHUKAM tarafından yayımlanan haritanın resmi bir nitelik taşımadığı, ancak Türkiye’nin bu haritaya paralel bir versiyonu Birleşmiş Milletler’e (BM) bildirme aşamasında olduğu duyurulmuştur. Söz konusu DMP çalışması, 10 yıllık bir süre içinde gerçekleştirilen bilimsel çalışmaların bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin DMP çalışmasının uluslararası standartlara uygun olduğunu ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) de benzer çalışmalar yürüttüğünü ifade etmiştir. Haritanın, Avrupa Birliği’nin deniz hukuku rekabet kurallarına uygun bir biçimde hazırlandığı vurgulanmaktadır.
Kurumlararası Koordinasyon Kurulu kurulacak
Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak Dışişleri Bakanlığı ile eşgüdüm içinde çalışacak bir “Kurumlararası Koordinasyon Kurulu” oluşturulacağı söylenmiştir. Bu kurul, Deniz Mekânsal Planlama sürecinde ilgili kurumların koordinasyonunu sağlamak amacıyla kurulacaktır. DEHUKAM’ın yönetim kurulu başkanlığını Süleyman Önel üstlenirken, diğer kurul üyeleri arasında Niyazi Acar, Kaan Esener, Ünal Baylan ve Refik Levent Tezcan yer almaktadır. Dışişleri Bakanlığı henüz kurulun hangi detaylardan oluştuğu hakkında resmi bir açıklama yapmamıştır.
Yunanistan’dan Deniz Mekânsal Planlama haritası
Aynı gün, Yunanistan Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan bir açıklama ile ülkenin Deniz Mekânsal Planlama çalışmalarının tamamlandığı ve resmi bir haritanın yayımlandığı duyurulmuştur. Yunan makamları, deniz alanlarının düzenlenmesine ilişkin kuralların ilk kez belirlenmiş olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, Yunan Dışişleri Bakanı Yorgos Gerapetritis haritanın Yunanistan’ın ulusal çıkarlarını koruyan bir belge olduğunu ifade etmiştir. Meis Adası’nın da dahil olduğu bu haritanın, Türkiye ile olan tartışmalı bölgelere ilişkin planlama içerdiği kaydedilmektedir. Hazırlanan haritanın, Yunanistan’ın deniz alanlarındaki insan faaliyetlerini tanımladığı ve bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde hukuki bir çerçeve oluşturduğuna dikkat çekilmiştir.
Dışişleri Bakanlığı’ndan tepki
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Yunanistan’ın yayımladığı haritaya yönelik bir açıklamada bulunarak, söz konusu haritanın Ege Denizi ve Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin deniz yetki alanlarını ihlal ettiğini vurgulamıştır. Bakanlık, Yunanistan’ın tek taraflı tasarruflarının hukuken geçersiz olduğunu tekrarlamıştır. Ayrıca, Türkiye’nin hem Yunanistan ile iş birliği arzusunu hem de deniz hukukuna dayalı haklarını koruma kararlılığını dile getirmiştir. Dışişleri Bakanlığı, Yunanistan ile olan ilişkilerde hukukun ve diplomasi temelinde çözüm arayışının esas alınması gerektiğini belirterek, geçmişte olduğu gibi gelecekte de bu noktada tutumunu sürdüreceğini ifade etmiştir.
Haberin Özeti
Türkiye ve Yunanistan arasındaki deniz alanları üzerindeki hak ve menfaat mücadelesi, deniz mekânsal planlama haritalarının yayımlanması ile yeni bir boyut kazanmıştır. Her iki ülkenin de kendi tesis ettikleri haritalar üzerinden discursion başlatmaları, Ege Denizi’ndeki gerilimi artırabilir. Ancak, tarafların pozisyonları dikkatli bir şekilde ele alınmadığı takdirde müzakere ve diyalog olanakları riske girebilir. Türkiye, DMP sürecini uluslararası standartlara göre yürütürken, Yunanistan da kendi ulusal çıkarlarını korumakta kararlıdır. Bu durum, bölgedeki deniz hukuku tartışmalarının geleceğini belirleyecek temel unsurlardan biri olacaktır.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | Her iki ülke ayrı ayrı Deniz Mekânsal Planlama haritalarını yayımladı. |
| 2 | Yunanistan, adaların Münhasır Ekonomik Bölge olarak kabul edilmesini savunuyor. |
| 3 | Türkiye, DMP haritasını Birleşmiş Milletler’e bildirme aşamasındadır. |
| 4 | Kurumlararası Koordinasyon Kurulu kurulacaktır. |
| 5 | Yunanistan haritasının, ulusal çıkarlar açısından kritik öneme sahip olduğu belirtiliyor. |
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Türkiye ile Yunanistan arasındaki gerilim neden artıyor?
Son dönemlerde Türkiye ve Yunanistan arasında yayımlanan Deniz Mekânsal Planlama haritaları, hak iddialarını tekrar gündeme getirdiği için gerginliği artırmaktadır.
Soru: Meis Adası’nın Ege Denizi’ndeki rolü nedir?
Meis Adası, Türkiye’nin kıyılarına yakın olan bir Yunan adasıdır ve bu nedenle deniz yetki alanları üzerindeki tartışmalarda önemli bir konuma sahiptir.
Soru: Türkiye, DMP haritasını neden Birleşmiş Milletler’e bildirecek?
Türkiye, DMP haritasını uluslararası hukuka uygun bir belge olarak tanımlamak ve hak iddialarını pekiştirmek amacıyla BM’ye bildirecektir.
Soru: Yunanistan, Deniz Mekânsal Planlama kapsamında ne yapmaktadır?
Yunanistan, deniz alanlarının düzenlenmesi için ilk kez bir harita yayımlamış ve kendi ulusal çıkarları doğrultusunda bu haritayı hazırlamıştır.
Soru: Kurumlararası Koordinasyon Kurulu’nun amacı nedir?
Bu kurul, Deniz Mekânsal Planlama sürecini yönetmek ve ilgili kurumlar arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla kurulacaktır.
