BM Genel Sekreteri António Guterres, İran’daki insan hakları ihlalleri hakkında önemli bir raporunu bugün açıkladı. Rapordan önce, BM Özel Raportörü ve BM Bağımsız Veri Toplama Misyonu, 30 Ekim 2025’te BM Genel Kurulu’nun Üçüncü Komitesi’nde ortak bir brifing sunacak. Uluslararası Af Örgütü’nün Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesel Direktör Yardımcısı Hussein Baoumi, İran’ın infaz dalgalarının boyutlarına dikkat çekerek, ülkedeki ölüm cezası uygulamalarının ciddi bir insan hakkı ihlali olduğunu vurguladı. Ayrıca, İran’daki durumun ivedilikle uluslararası toplum tarafından ele alınması gerektiğini ifade etti.
Baoumi, 2025 yılının başından bu yana İran’daki infaz sayısının günde ortalama dört kişiye ulaşarak 1000’in üzerine çıktığını belirtti. Bu rapor, İran’daki insan hakkı ihlallerinin artışını ve yetkililerin ölüm cezasını muhalefeti bastırmak için bir araç olarak kullanmalarını eleştiriyor. Ülkenin hukuki sisteminde yaşanan ciddi aksaklıklar ve yargılamalarda yaşanan haksızlıklar, uluslararası toplumun daha fazla dikkatini çekmeye başladı.
BM’nin bu konudaki tutumu ise, İran’daki infazların durdurulmasını talep etmekte; İran hükümetine karşı uluslararası baskının artırılması gerektiğini savunmaktadır. Baoumi, özellikle BM üye devletlerinin harekete geçmesi ve İran yetkililerinden insan hakları ihlallerine son vermesini talep etmeleri çağrısında bulundu.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) İran’da İnsan Hakları İhlalleri |
| 2) Ölüm Cezası Uygulamaları |
| 3) Uluslararası Tepki ve Talepler |
| 4) İran’daki Yargı Sistemi |
| 5) Gelecekteki Olası Adımlar |
İran’da İnsan Hakları İhlalleri
İran’da son yıllarda artan insan hakları ihlalleri, uluslararası kamuoyunun gündemine gelmeye devam ediyor. Ülke, infazlar, işkenceler ve haksız yargılamalarla dolu bir tarihçe sergiliyor. Özellikle, 2022 yılındaki “Kadın, Yaşam, Özgürlük” protestoları sonrasında infazların hız kazandığını görmekteyiz. İran’daki insani durum, halkın korku içinde yaşamasına ve muhalefetin susturulmasına yönelik giderek artan bir baskı ile şekilleniyor.
Birleşmiş Milletler ve sivil toplum kuruluşları, İran’daki insan hakları ihlallerinin yanı sıra infazların hızla artması konusuna dikkat çekiyor. Uluslararası Af Örgütü, bu durumu eleştirerek, BM üye devletlerinin İran ile ilgili acil bir müdahalede bulunmalarını talep ediyor. İnsan hakları savunucuları, İran hükümetinin hukuksuz uygulamalarına karşı durulması gerektiğini vurguluyor.
Ölüm Cezası Uygulamaları
İran’da dönen infaz dalgası, uluslararası hukukun ihlali olarak değerlendiriliyor. Uyuşturucu suçları gibi bağlamında ağır cezalara neden olan suçlar, özellikle dikkat çekiyor. Bu tür uygulamaların, hükümetin otoriter yapısını pekiştiren bir araç olarak kullanıldığı düşünülüyor. Ülke çapında aylık ortalama dört kişinin infaz edilmesi, hükümetin bu durumu nasıl normalleştirdiğini ortaya koyuyor.
Uluslararası Af Örgütü, bu yıl yapılan infazların 1989’dan bu yana en yüksek seviyelerde olduğunu bildiriyor. Yetkililerin, infazları muhalefeti bastırmak ve toplumda korku yaymak amacıyla kullandıklarını dile getirmektedir. Bu durum, hem sosyal hem de siyasal olarak birçok insanın yaşamını riske atmakta ve adalet arayışını zorlaştırmaktadır.
Uluslararası Tepki ve Talepler
Uluslararası topluluk, İran’daki insan hakları ihlallerini giderek daha fazla eleştirmekte. İnsan hakları örgütleri, BM’ye İran’daki tüm infazların acilen durdurulması çağrısında bulunmakta. Bunun yanı sıra, haksız yargılamalar sonucunda verilen ölüm cezası kararlarının iptal edilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Bu tür girişimler, hem bireylerin hem de toplumların geleceği açısından önem taşımaktadır.
Baoumi, BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi ve Uyuşturucu Kontrol Kurulu’na yönelik de önemli bir çağrıda bulundu; ve insan hakları çerçevesinde politikalarda değişiklik yapılması gerektiğini belirtti. Tüm bu talepler, uluslararası hukuk ve insan hakları normlarını göz önünde bulundurarak, İran hükümetinin uygulanması gereken uluslararası standartlara uymasını sağlamak amacıyla yapılmaktadır.
İran’daki Yargı Sistemi
İran’ın yargı sistemi, bağımsızlık ilkesini ihlal etmekte ve çok sayıda kişiyi adil yargılama hakkından mahrum bırakmaktadır. Devrim Mahkemeleri gibi sistemler, hükümetin baskıcı politikalarının sürmesine katkı sağlamaktadır. Bu mahkemelerde görülen davalar, çoğu kez adil bir yargılama sağlanmadan sonuçlanmaktadır. Bu durum, özellikle etnik azınlıklar ve düşük sosyoekonomik düzeye sahip bireyler için daha da büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
Bu yapılanmaların, insanları ölüme mahkûm etmek için sahte suçlamalarla dolu süreçlerde kullanıldığı belirtilmektedir. Bu da İslam Cumhuriyeti’nin hukuki çerçevesinin ciddi anlamda sorgulanmasına neden olmaktadır. Uluslararası Af Örgütü, bu duruma karşı bir ses olmuştur ve İran’da infaz riski altındaki kişilerin korunması için kampanyalar yürütmektedir.
Gelecekteki Olası Adımlar
Gelecekte İran’daki insan hakları durumunun iyileşmesi için uluslararası toplumun daha etkin bir şekilde müdahale etmesi gerekiyor. BM üyesi devletler, insan hakları ihlalleri ile ilgili somut adımlar atmalıdır. Acil eylem planları çerçevesinde, infazların durdurulması ve mevcut yasaların gözden geçirilmesi kaçınılmaz bir hale gelmiştir.
Ayrıca, insan hakları ihlalleri nedeniyle hesap verme mekanizmalarının güçlendirilmesi önemlidir. Cezai sorumluluk sahibi olan yetkililer hakkında uluslararası hukuka göre hesap verme talepleri yapılmalıdır. Bu, hem uluslararası toplumsal sorumluluk hem de insan onuru adına gereklidir.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | İran’da infaz sayısı artıyor. |
| 2 | Uluslararası Af Örgütü, duruma dikkat çekiyor. |
| 3 | İnfazların durdurulması için uluslararası baskı gerekli. |
| 4 | Adil yargılama ilkesinin ihlal ediliyor. |
| 5 | İran’daki mevcut yasaların gözden geçirilmesi gerekiyor. |
Haberin Özeti
İran’daki artan infazlar ve insan hakları ihlalleri, uluslararası toplumun ve insan hakları örgütlerinin yakından takip ettiği bir durum olarak ön plana çıkıyor. BM Genel Sekreteri António Guterres ve diğer resmi yetkililer, bu konuda acil müdahale gerekliliğini vurguladı. İran hükümetinin, insanların yaşam hakkını ihlal eden uygulamalarına karşı uluslararası baskının artırılması ve hesap verme mekanizmalarının etkin şekilde işletilmesi gerektiği ifade ediliyor. Bu durum, hem İran halkının geleceği hem de uluslararası insan hakları normlarının korunması açısından kritik bir önem taşımaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: İran’da infazlar neden bu kadar arttı?
Cevap: İran hükümeti, muhalefeti bastırmak ve toplumsal korku yaymak amacıyla infazları enstrümantal bir araç olarak kullanmaktadır.
Soru: Uluslararası Af Örgütü bu konuda ne gibi adımlar atıyor?
Cevap: Uluslararası Af Örgütü, İran devletini bu uygulamalara karşı uyararak, infazların durdurulması yönünde uluslararası baskı oluşturmak açısından çalışmalar yapmaktadır.
Soru: İran’daki yargı sistemi neden eleştiriliyor?
Cevap: İran’daki yargı sistemi, bağımsızlık ilkesine aykırı hareket ediyor ve geçerli olan yargılama usulleri adaletsiz ve keyfi bir biçimde uygulanıyor.
Soru: İran hükümeti hakkında uluslararası düzeyde nasıl önlemler alınabilir?
Cevap: Uluslararası toplum, İran hükümeti aleyhine yaptırımlar uygulamak ve insan hakları ihlalleri ile ilgili hesap verme mekanizmalarını etkin hale getirmek suretiyle önlemler alabilir.
Soru: İran’da infaz riski altında olan kişiler nasıl korunabilir?
Cevap: Uluslararası hukuk ve insan hakları gereği, infaz riski altında olan kişilerin korunması için çeşitli kampanyalar yürütülmekte ve BM tarafından bu konunun ele alınması talep edilmektedir.
