Son dönemde Ukrayna’nın Rus topraklarına yönelik insansız hava araçlarıyla düzenlediği saldırılar, Rusya’daki hava yolu taşımacılığını ciddi şekilde etkilemektedir. 2022’de patlak veren Ukrayna-Rusya savaşının ardından ağır yaptırımlara maruz kalan Rus yurtiçi havacılık sektörü, Batılı şirketlerin sunduğu hizmetlerin kaybıyla zor günler geçirmektedir. Hava taşımacılığı alanındaki bu sorunlar, hem yolcu taşımacılığında hem de filoların yenilenmesinde ciddi zorluklar yaratmakta, Rusya’nın hava yollarında bir krizin kaçınılmaz olduğunu göstermektedir.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Hava Yolu Taşımacılığında Yaşanan Sorunlar |
| 2) Eskiyen Uçak Filoları ve Değişim İhtiyacı |
| 3) Yerli Uçak Projeleri ve Gelişmeleri |
| 4) İHA Saldırıları ve Hava Yolu Taşımacılığı Üzerindeki Etkisi |
| 5) Kriz Yönetimi ve Destekle İlgili Çalışmalar |
Hava Yolu Taşımacılığında Yaşanan Sorunlar
Rusya’da devam eden Ukrayna savaşı, hava yolu taşımacılığında önemli aksaklıklara yol açmış durumda. Özellikle hava yollarının karşılaştığı sorunlar, savaşın başlaması ile birlikte daha da belirgin hâle geldi. Şubat 2022’de patlak veren bu savaş, Rusya’nın hava taşımacılığı sektörünü derinden etkiledi. Rus havacılık sektörüne yönelik yaptırımlar, Batılı havacılık şirketlerinin Rusya’daki faaliyetlerini durdurmasına ve uçak parçaları, bakım hizmetleri konusunda büyük sıkıntılar yaşanmasına neden oldu.
Bu çerçevede, büyük ölçekli havacılık firmaları olan Airbus ve Boeing, Rus havacılık şirketlerine uçak satışlarını durdurdu ve kiralanmış uçakların geri alınmasını talep etti. Bu durum, Rus havacılık şirketlerinin filolarındaki uçak sayısını önemli ölçüde azalttı. Ayrıca, mevcut uçakların bakımlarının yapılamaması da sorunların artmasına zemin hazırladı. Uzmanlar, uçak sayısının azalmasından dolayı yolcu taşımacılığının da ciddi oranda kısıtlandığına dikkat çekiyor.
Eskiyen Uçak Filoları ve Değişim İhtiyacı
Rusya’daki mevcut hava taşımacılığı filoları, büyük oranda Batı yapımı uçaklardan oluşuyor. Rus savunma sanayi şirketi Rostec’in Başkanı Sergey Çemezov, March 2023 tarihinde yaptığı bir açıklamada, ülkedeki yaklaşık 200 Batı yapımı uçağın, 2030 yılına kadar değiştirilmesi gerektiğini vurguladı. Bu durum, mevcut uçakların bakımının, hazırlanan yaptırımlar nedeniyle artık mümkün olmamasıyla doğrudan alakalıdır.
Rusya’daki uçak filolarının yaşlanması, hava yolu taşımacılığında ciddi bir sıkıntı meydana getirmektedir. Tahminlere göre, yaklaşık 700 ile 800 arasında Boeing ve Airbus uçağı Rusya’da faaliyet göstermektedir. Hava yolu ile geçen yıl yaklaşık 111 milyon yolcu taşınırken, uzmanların yorumlarına göre bu yolcu hacminin kısıtlanmasında mevcut sivil uçakların yetersizliği etkilidir.
Yerli Uçak Projeleri ve Gelişmeleri
Rus hükümeti, sivil havacılığı güçlendirmek için yerli uçak projelerine yönelmeye başlamıştır. Hükümetin desteklediği MS-21 ve SJ-100 gibi yeni nesil yolcu uçaklarının üretimi, Rus havacılık sektörünün geleceği açısından büyük öneme sahiptir. Fakat, bu projelerin üretim süreçleri hâlâ istenilen düzeyde değildir. Şu anda yaklaşık 40 adet MS-21 ve SJ-100 uçağı farklı üretim aşamalarındadır, ancak bu uçakların hava yolu şirketlerine teslim tarihleri belirsizliğini korumaktadır.
MS-21 orta menzilli yolcu uçağının, ABD ve Avrupa uçaklarıyla rekabet edebileceği düşünülen teknolojik yeniliklere sahip olması beklenmektedir. Uçağın kullanılacak motorlarının yerli üretim PD-14 olması planlanmaktadır. Diğer yandan, SJ-100 uçağının seri üretiminin, ithal parçalardan arındırılmış bir şekilde gelecek yıl başlaması öngörülmektedir. Hükümetin 2030 yılına kadar 1000 yerli uçağın üretilmesini hedeflemesi, bu projelerin önemi açısından dikkat çekicidir.
İHA Saldırıları ve Hava Yolu Taşımacılığı Üzerindeki Etkisi
Son günlerde Ukrayna’nın Rusya’daki stratejik hedeflere yönelik insansız hava aracı saldırıları, hava taşımacılığını hedef alan önemli bir tehdit haline gelmiştir. Özellikle 5-7 Temmuz tarihlerinde gerçekleştirilen saldırıları sonrasında, Moskova, St. Petersburg ve Nijniy Novgorod gibi önemli şehirlerde 485 uçuş iptal edilmiş, yaklaşık 1900 uçuş da ertelenmiştir. Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsiya), bu süreçte yaşanan sorunların toplam maliyetinin 40 milyar rubleyi aştığını belirtmiştir.
Ayrıca, hava yolu ulaşımındaki aksaklıklar, Rusya’nın en büyük haber kaynaklarından biri olan Kommersant’ta, 2025 yılının ilk 6 ayında yaşanan uçuş rötarlarının, 2023 yılındaki tüm rötar sayısını geçtiği belirtilmiştir. İHA saldırıları sonrası yaşanan rötar ve iptallerin, hava yolu şirketleri üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır.
Kriz Yönetimi ve Destekle İlgili Çalışmalar
Hava yolu taşımacılığındaki yaşanan sıkıntıların giderilmesi amacıyla Rusya, çeşitli kriz yönetimi önlemleri almaktadır. Hava yolu şirketlerinin zararı dolayısıyla, vergi muafiyetleri, sübvansiyonlar ve yolculara konaklama hizmetleri gibi konularda destek sağlayacak düzenlemeler değerlendirilmektedir. Bu destekler sayesinde, İHA saldırıları veya diğer dış etkenlerden zarar gören hava yolu şirketlerinin daha az etki altında kalması hedeflenmektedir.
Bunun yanı sıra, hükümetin yerli uçak projelerine yaptığı yatırımlar ve destekler, Rus havacılık sektörünün sürdürülebilirliğini artırmayı amaçlamaktadır. Ancak, mevcut yaptırımlar ve savaşın getirdiği belirsizlik, bu hedeflerin gerçekleştirilmesini oldukça zorlaştırmaktadır.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | Savaş ve yaptırımlar, Rus havacılık sektörünü derinden etkiliyor. |
| 2 | Eskiyen Batı yapımı uçaklar, bakım ve onarım ihtiyacı doğurmakta. |
| 3 | Yerel üretim uçak projeleri, sivil havacılığın geleceği açısından önem taşıyor. |
| 4 | İHA saldırıları, hava ulaşımını olumsuz etkilemekte ve iptallere neden olmakta. |
| 5 | Hükümet, kriz yönetimi ile destekleyici önlemler almaktadır. |
Haberin Özeti
Rusya’da devam eden savaş ve uygulanan uluslararası yaptırımlar, havacılık sektöründe ciddi sorunları beraberinde getirmiştir. Hava yolu taşımacılığında yaşanan aksaklıklar, hem eskiyen uçak filolarından kaynaklanmakta hem de artan İHA saldırılarıyla daha da derinleşmektedir. Rus hükümetinin yerli uçak projelerine yaptığı yatırımlar, havacılık sektöründe bir dönüşüm başlatmayı hedeflese de, mevcut koşullar bu projelerin hayata geçirilmesini zorlaştırmaktadır. Hâlihazırda Rus havacılık işletmeleri, yaşanan sıkıntıları bertaraf etmek amacıyla çeşitli kriz yönetimi önlemleri üzerinde durmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Rusya’daki hava yolu taşımacılığı neden bu kadar zor bir dönemden geçiyor?
Rusya, Ukrayna savaşı ve buna bağlı olarak uygulanan uluslararası yaptırımlar nedeniyle hava yolu taşımacılığında büyük sorunlar yaşamaktadır. Özellikle Batılı havacılık şirketlerinin sunduğu destek ve hizmetlerin kaybı, mevcut sorunları daha da derinleştirmektedir.
Soru: Hava yolu hatları ne kadar zaman etkileniyor?
Son dönemde yaşanan İHA saldırıları nedeniyle hava yolu hatları sık sık iptal oluyor veya rötar yapmaktadır. Özellikle Moskova ve St. Petersburg gibi büyük şehirlerde iptaller anlık olarak artış göstermekte.
Soru: Yerli uçak projeleri ne aşamada?
MS-21 ve SJ-100 gibi yerli uçak projeleri, üretim aşamasındadır; ancak teslim süreleri belirsizdir. Bu projelerin başarısı, Rusya’nın sivil havacılık sektöründeki geleceği açısından kritik öneme sahiptir.
Soru: İHA saldırıları hava yolu sektörünü nasıl etkiliyor?
İHA saldırıları, özellikle iptallere ve uçuşların rötar yapmasına neden olmakta. Bu durum, hava yolu şirketlerinin ekonomik açıdan zarar görmesine yol açmaktadır.
Soru: Hükümet, hava yolu sektöründeki sorunları çözmek için ne tür destekler sağlıyor?
Rus hükümeti, hava yolu sektöründe yaşanan sıkıntıların telafisi için vergi muafiyetleri, sübvansiyonlar gibi destekleyici önlemler üzerine çalışmaktadır. Bu tür düzenlemeler, sektördeki kayıpların azaltılmasına yöneliktir.
