Türkiye’nin sanayi sektörü, 2024 yılı için en büyük 500 kuruluşunun listesi açıklanmış ve sonrasında İSO tarafından Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2024 araştırmasının sonuçları kamuoyuna duyurulmuştur. İSO İkinci 500 araştırması, küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri kapsayan bir çalışmadır ve bu yılki sonuçlar, geçen yılki verilerle kıyaslandığında bazı önemli değişimleri göstermektedir. Verilere göre, 2023 yılında yaşanan ekonomik dalgalanmalar neticesinde birçok şirketin üretim ve satış performansı etkilenmiştir.
2024 yılı itibarıyla İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarının %41 artış göstererek 1 trilyon 393 milyar liraya ulaştığı açıklanmıştır. Ancak, yıllık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi ile arındırıldığında bu artışın reel olarak %0,1 geriye düştüğü gözlemlenmiştir. Geçen yıl olduğu gibi İSO İkinci 500’de de karlar azalmış, zarar eden kuruluş sayısında ise kayda değer bir artış yaşanmıştır. İstanbul Asfalt Fabrikaları, Yılmaz Redüktör ve Boyteks Tekstil, bu yıl ilk üç sırada yer almaktadır, fakat daha önceki listelerde oldukça düşük sıralamalarda bulunmuşlardır. İş dünyasında yaşanan bu değişimlerin nedenleri detaylı bir biçimde incelenmiştir.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) İSO İkinci 500’ün Genel Durumu |
| 2) İkinci 500’ün Kar Durumu |
| 3) Kar Eden Kuruluş Sayısı |
| 4) Finans Giderleri ve Enflasyon |
| 5) Sektör Dağılımı ve İnovasyon |
İSO İkinci 500’ün Genel Durumu
2024 yılı itibarıyla yapılan araştırma sonucunda, İSO İkinci 500’ün 2023 yılına kıyasla birçok önemli veri ürettiği görülmektedir. Toplam üretimden satışlar, bir önceki yıla göre %41 oranında bir artışla 1 trilyon 393 milyar lira olarak bildirilmiştir. Ancak, yıllık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi’nde geçen yıl %41,1 olarak kaydedilen artış nedeniyle reel satışlarda binde 1 oranında bir düşüş yaşanmıştır. Bu durum, Türkiye’nin ekonomik durumu ve sanayi üretiminin genel görünümünü etkilemiştir.
Yabancı sermaye paylı şirketlerin sayısının artması, kalan bu artışların çoğunu geri planda tutmakta olduğu gözükmektedir. Küresel piyasalardaki zayıflama, Türkiye’nin ihracat yapısına da doğrudan etki etmiştir. İSO İkinci 500 içerisinde yer alan kurumların ihracat oranı, %2,6 oranında artışla 252,1 milyar dolara çıkmıştır. Tüm veriler ışığında, Türkiye’nin sanayi sektöründeki bu büyümenin, dikkatli bir ekonomik politikaya ihtiyaç duyduğu açıktır.
İkinci 500’ün Kar Durumu
2024 araştırmasının ortaya koyduğu en çarpıcı sonuçlardan biri de kar oranlarında yaşanan ciddi düşüşlerdir. İSO İkinci 500, geçen yıl toplamda %18,9 oranında bir kar düşüşü yaşadı ve faaliyet kârı 118 milyar liraya geriledi. Bunun yanında, vergi öncesi kar-zahta %63,8 oranında büyük bir düşüş kaydedildi. Bu veriler, sanayicilerin karşılaştığı zorlu mali koşulları net bir şekilde yansıtan önemli göstergeler arasında yer alıyor.
Geçmiş yıllara oranla bu yıl, zarar eden kuruluş sayısındaki artış da dikkat çekmekte. Zarar eden kuruluş sayısı 72’den 159’a yükselerek, İSO İkinci 500’ün kuruluş tarihinden bu yana en yüksek rakama ulaştı. Tüm bu kayıplar, sanayi sektörünün kar etme oranlarını olumsuz etkilediği gibi, gelecek yıllarda alınacak tedbirlerin de önemine işaret etmektedir.
Kar Eden Kuruluş Sayısı
2024 yılında vergi öncesi kar eden firma sayısı düşerek 341’e gerilemiştir. Zarar eden firma sayısının önceki yıla göre ciddi bir biçimde artması, İSO İkinci 500’deki finansal durumun ne kadar kırılgan olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra, operasyonel karlılığı gösteren veriler de, kar eden firma sayısının 495’ten 470’e düştüğünü göstermektedir. Bu da sektörün mevcut zorluklarının daha derinlemesine bir değerlendirilmesini gerektiriyor.
Öte yandan, yükümlülük ve özkaynak payı açısından yapılan değerlendirmelerde de önemli değişimler yaşanmıştır. 2024 itibarıyla net kambiyo zararı yaşayan 30 firma, 2013 sonrası bu alandaki en yüksek seviye olarak kaydedilmiştir. Özellikle kısa vadeli mali borçların toplam yükümlülükler içindeki azalan payı, sanayicilerin dikkatle izlemesi gereken bir göstergedir.
Finans Giderleri ve Enflasyon
Finans giderlerinin bir önceki yıla göre %45,4 oranında arttığı ve yıl sonunda 95 milyar liraya yükseldiği ifade edilmiştir. Aynı dönemde, faaliyet kârı ise önceki yıla göre %18,9 azalarak 118 milyar liraya gerilemiştir. Bu durum, finansman giderlerinin artış oranının, faaliyet kârına oranının %80,9’a kadar yükselmesine sebep olmuştur. Yüksek finansman maliyetleri ve artan enflasyon, sanayi sektöründe büyük bir yük oluşturmuştur.
Enflasyon muhasebesi uygulaması, finansal tablolar üzerinde önemli etkilere yol açarak, mali borçların ve diğer borçların artışlarını da beraberinde getirmiştir. Özellikle kıt kaynaklarla yönetilen firmaların, uzun vadeli mali borçlarında dikkatli bir yaklaşım sergilemesi gerektiği unutulmamalıdır.
Sektör Dağılımı ve İnovasyon
İSO İkinci 500’de yer alan şirketlerin sektörel dağılımına bakıldığında, gıda sanayii öncelik kazanmakta, takip eden gruplar arasında kimyasallar ve tekstil gelmektedir. 2024 yılı itibarıyla toplamda 108 gıda ürünü sanayisi ile en yüksek paya sahip sektör konumundadır. Ancak, bu duruma rağmen, gıda dışındaki alanlarda da inovasyon ve ar-ge çalışmalarının artırılması gerektiği görülmektedir.
Düşük teknoloji yoğunluğuna sahip sektörlerin toplam içerisindeki payı %41 ile en büyük yüzdedir, fakat bu payda görülen azalmalar da dikkat çekmektedir. Ar-ge çalışmaları ise son yıllarda stabil kalmasına rağmen, 2024 itibarıyla 238 şirkete yükselirken, bu durum sanayinin geleceği açısından umut verici bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. İnovasyona yönelik yatırımların artırılması, Türkiye’nin rekabet gücünün artmasına katkıda bulunacaktır.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | İSO İkinci 500’ün üretimden satışları %41 artışla 1.393 milyar lira oldu. |
| 2 | Toplamda 66 yeni kuruluş 2024 listesine dâhil oldu. |
| 3 | Zarar eden kuruluş sayısı 159’a yükseldi, bu bir rekor. |
| 4 | Finans giderleri %45,4 artarak 95 milyar liraya ulaştı. |
| 5 | Ar-ge yapan kuruluş sayısı 238’e çıktı, harcamalar %120 arttı. |
Haberin Özeti
Sonuç olarak, İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2024 araştırması, Türkiye’nin sanayi sektöründeki mevcut durumu gözler önüne sermektedir. Geçen yılki verilerle kıyaslandığında, birçok işletmenin zorlayıcı kalemlerle karşılaştığı ve kar etme olasılıklarının azaldığı dikkate değerdir. Bunun yanı sıra, yenilikçi çözümler ve ar-ge yatırımlarının artırılması, sektördeki büyümenin önünü açacaktır. Genel itibarıyla, Türkiye’nin sanayi sektöründe daha sağlam bir ekonomik yapıya geçiş yapmak için dikkatli bir politika yürütülmesi gerektiği açıktır.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: İSO İkinci 500 araştırmasının amacı nedir?
İSO İkinci 500 araştırması, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarını belirleyerek sektördeki gelişimi ve rekabetçi durumu değerlendirmek amacıyla yapılmaktadır.
Soru: 2024 İSO İkinci 500 listesinde hangi sektörler ön planda?
Gıda, kimyasal ürünler, tekstil ve makine imalat sanayisi, İSO İkinci 500’deki önemli sektörler arasında yer alıyor.
Soru: İSO İkinci 500’de zarar eden kuruluş sayısı ne kadar?
Zarar eden kuruluş sayısı 2024 yılında 159 olarak kaydedilmiş ve bu, İSO İkinci 500’ün tarihindeki en yüksek rakamdır.
Soru: Araştırmaya göre finans giderleri ne kadar arttı?
Finans giderleri 2024 yılında %45,4 oranında bir artışla 95 milyar liraya yükselmiştir.
Soru: İSO İkinci 500’deki ar-ge harcamaları nasıl bir artış gösterdi?
Ar-ge harcamaları 2024 yılında %120 artarak toplam 8,6 milyar lira olarak gerçekleşmiştir.
