Avrupa Komisyonu, 2023 yılında sunduğu yeni taslak düzenleme ile Türkiye de dahil olmak üzere Avrupa genelinde araç geri dönüşüm süreçlerine dair önemli değişiklikler getiriyor. Bu düzenleme, her yıl Avrupa yollarından çekilen yaklaşık 6,6 milyon aracın en az 3,5 milyonunun kayıtsız bir şekilde çevreye zararlı yöntemlerle bertaraf edilmesini önlemeyi hedefliyor. Yeni düzenlemenin amacı, çevre dostu araç üretim süreçlerini teşvik etmek ve geri dönüşüm oranlarını artırmaktır. Bunun yanı sıra belgeler üzerinde şeffaflığı artırmak ve doğaya zarar vermeden atıkları bertaraf etmek için gerekli altyapının kurulması teşvik edilecek.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Geri Dönüştürülebilirlik Sertifikası Olmadan Araç Üretimi Yasaklanıyor |
| 2) Her Araç için Dijital Pasaport Zorunluluğu |
| 3) Türkiye’nin Etkisi ve Zorunluluklar |
| 4) Araç Sahiplerinin Karşılaşabileceği Zorluklar |
| 5) Hangi Araçlar Hurda Statüsüne Girecek? |
Geri Dönüştürülebilirlik Sertifikası Olmadan Araç Üretimi Yasaklanıyor
Yeni düzenlemenin en temel ayrıntılarından biri, tüm yeni araçların pazara sunulabilmesi için “geri dönüştürülebilirlik sertifikası” bulundurması zorunluluğudur. Bu sertifika, üreticilerin araçların söküm süreçleri ve içerisinde bulunan malzemelere ilişkin bilgileri sunmalarını gerekli kılar. Kurşun, cıva ve kadmiyum gibi zararlı kimyasallar için katı sınırlandırmalar getirileceği de belirtilmektedir. Böylece, otomotiv sanayisinde çevre dostu uygulamaların artması hedeflenmektedir.
Bu düzenlemenin gerekçesi, çevreye zarar veren araçların sayısını azaltmak ve geri dönüşüm süreçlerini iyileştirmektir. Avrupa genelinde her yıl büyük miktarlarda araç kullanımdan çıkarılmakta; ancak bunların büyük bir kısmı kayıtsız bir şekilde bertaraf edilmektedir. İşte bu durum, sadece çevreye zarar vermekle kalmayıp aynı zamanda yasal düzenlemeleri de tehdit eder bir noktaya gelmiştir. Geri dönüştürülebilirlik sertifikası ile bu sürecin daha denetimli hale gelmesi sağlanacaktır.
Her Araç için Dijital Pasaport Zorunluluğu
Düzenlemenin önemli bir diğer yönü ise her araç için bir “Dijital Araç Pasaportu” oluşturulması gerekliliğidir. Bu sistem, her aracın geçmiş bakım kayıtları, sahip değişiklikleri, kaza bilgileri ve hurdaya ayrılma tarihleri gibi bilgileri içerir. Dijital pasaportlar, Avrupa çapında merkezi bir veri tabanına bağlı olacaktır ve bu sayede ikinci el pazarında şeffaflık sağlanması hedeflenmektedir.
Dijital Araç Pasaport sistemi, çevreye zarar veren araçların tespit edilmesi açısından da önemli bir adım olarak görülmektedir. Araç sahipleri daha önceki hizmet, muayene ve parça değişim işlemlerini dijital olarak takip edebilecektir. Bu sistemin devreye girmesiyle birlikte, araçların çevresel etkileri hakkında daha şeffaf bir bilgi akışı sağlanacak, dolayısıyla kullanıcılar daha bilinçli tercihler yapabilecektir.
Türkiye’nin Etkisi ve Zorunluluklar
Türkiye, Avrupa Birliği’yle Gümrük Birliği içinde yer aldığı için bu yasadan doğrudan etkilenecek ülkeler arasında bulunmaktadır. 2025 itibarıyla otomotiv ihracatının %72’sinden fazlasını Avrupa Birliği ülkelerine yapan Türkiye, bu değişikliklere uyum sağlamak zorundadır. Türkiye’deki otomotiv firmalarını çeşitli zorunluluklar beklemektedir; bunların başında geri dönüştürülebilirlik sertifikalarının alınması ve dijital pasaport sistemine entegre olunması bulunmaktadır.
Üretim süreçlerinde kimyasal bileşenler hakkında daha fazla şeffaflık ve uygunluk kriterlerine uyulması gerekmektedir. Bu durum, Türkiye’nin hurda araç yönetimi ve yasal altyapısının yeniden gözden geçirilmesi ve gerektiğinde güncellenmesi anlamına gelmektedir.
Araç Sahiplerinin Karşılaşabileceği Zorluklar
Bu değişiklikler yalnızca yeni araç üreticilerini değil, mevcut araç sahiplerini de dolaylı yoldan etkileyebilir. Örneğin, ikinci el araç satışında çevresel uygunluk ve dijital pasaport zorunluluğu, satış işlemlerini zorlaştırabilir. Ayrıca, yedek parça tedariğinde sürdürülebilirlik ilkeleri gereği bazı eski araçların bakım maliyetlerinin artabileceği öngörülmektedir.
Araç muayenelerinin çevre dostu kriterlere dayanması beklenirken, hurda araçlara zorlukla ayrılan teşviklerin arttırılması gündeme gelebilir. Bu durum, yüksek emisyonlu araçlara yönelik özel vergi düzenlemelerini gerektirebilir. Araç sahipleri için bu yeni düzenlemeler, bilinç ve bilgi sahibi olmayı gerektiren zorluklar doğuracak gibi görünmektedir.
Hangi Araçlar Hurda Statüsüne Girecek?
Yeni düzenlemede, hurdaya ayrılacak araçlar tam olarak tanımlanmamış olsa da, belirli gruplar risk altında olarak değerlendirilmiştir. Düşük emisyon standartlarına sahip ve eski modeller olarak kabul edilen araçlar (özellikle Euro 3 ve altı), geri dönüştürülebilirlik sertifikası bulunmayan ithal ikinci el araçlar ve dijital pasaport sistemine entegrasyon sağlayamayan araçlar bu grupta yer alabilir.
Ayrıca tehlikeli materyaller içeren otomobiller (örneğin, kurşun, cıva, asbest barındıranlar) için de hurda statüsü riski söz konusu olacaktır. Bu araçların çevre dostu bir şekilde yönetilmesi için yeni düzenlemeler ve denetim süreçleri geliştirilmesi şarttır.
Süreç Nasıl İşleyecek?
İtalyan otomotiv haberleri sitesi alvolante.it’te yer alan habere göre, yasa taslağı şu an Avrupa Parlamentosu, Konseyi ve Komisyonu arasında müzakere aşamasındadır. Avrupa basınına yansıyan bilgilere göre, yasa taslağının 2026-2027 döneminde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Yükümlülüklerin kademeli olarak devreye alınacağı ve uygulama sürecinin aşamalı biçimde gerçekleşeceği ifade edilmektedir.
Bu geçiş süreci, otomotiv sanayisinde köklü değişiklikler gerektirecektir. Uyum sağlamak, firmaların strateji geliştirmesini ve yeni teknolojiye yatırım yapmalarını zorunlu hale getirecektir. Böylece çevre dostu uygulamaların yaygınlaşması sağlanacak ve Avrupa pazarında rekabet etmeye devam edilebilecektir.
Türkiye İçin Hem Risk Hem Fırsat
Yeni ELV düzenlemesi, Türkiye otomotiv sektörü için ciddi bir sınav niteliğindedir. Uyum sağlandığı takdirde, Avrupa pazarındaki rekabet gücü sürdürülebilir ve artırılabilir. Ancak gerekli altyapının ve yasal dönüşümün sağlanamaması durumunda, hem üreticiler hem de araç sahipleri için ciddi kayıplar yaşanması olasılığı oldukça yüksektir. Bu durum, Türkiye’nin otomotiv sektöründeki geleceğini ve pazar içerisindeki konumunu da doğrudan etkileyecektir.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | Geri dönüştürülebilirlik sertifikası zorunluluğu getirilmektedir. |
| 2 | Dijital Araç Pasaportu sistemi her araç için geçerli hale gelecektir. |
| 3 | Türkiye, otomotiv ihracatının büyük bir bölümünü AB’ye yapmaktadır ve bu düzenlemeden etkilenmektedir. |
| 4 | Mevcut araç sahipleri, ikinci el araç satışında ek zorluklarla karşılaşabilirler. |
| 5 | Eski ve zararlı kimyasallara sahip araçlar, hurda statüsüne girebilir. |
Haberin Özeti
Yeni düzenleme, Avrupa’da çevre koruması hedefleri doğrultusunda oldukça kritik değişiklikler sunmaktadır. Geri dönüştürülebilirlik sertifikası zorunluluğu ve Dijital Araç Pasaportu uygulaması, otomotiv sanayisinde büyük dönüşümlere yol açacaktır. Türkiye, AB ile olan ilişkileri sebebiyle bu değişikliklerden direkt etkilenirken, yasal altyapısında güncellemeler yapması gerektiği gerçeğiyle karşı karşıyadır. Mevcut araç sahipleri açısından da çeşitli zorluklar ve fırsatlar barındıran bu sürecin, uzun vadede çevre dostu bir otomotiv sektörü oluşturulmasına katkı sağlaması beklenmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Geri dönüştürülebilirlik sertifikası nedir?
Geri dönüştürülebilirlik sertifikası, bir aracın geri dönüşüm süreçlerini ve kullanılan malzemelerin çevresel etkilerini belgeleyen resmi bir belgedir.
Soru: Dijital Araç Pasaportu ne işe yarar?
Dijital Araç Pasaportu, aracın tüm geçmiş bilgilerini (bakım, sahip değişikliği, kaza) takip ederek çevresel etkilerinin şeffaf bir şekilde izlenmesini sağlar.
Soru: Türkiye, bu değişikliklerden nasıl etkileniyor?
Türkiye, AB ülkelerine yüksek oranda otomotiv ihracatı yaptığı için yeni düzenlemeyi uygulamak zorundadır. Bu durum, sektörde önemli değişiklikler getirecektir.
Soru: Mevcut araç sahipleri hangi zorluklarla karşılaşabilir?
Mevcut araç sahipleri, ikinci el satışında şeffaflık ve çevresel uygunluk gereklilikleri nedeniyle satış yaparken zorluklarla karşılaşabilirler.
Soru: Hangi araçlar hurda statüsüne girecek?
Emisyon standardı düşük, geri dönüştürülebilirlik sertifikası olmayan ve tehlikeli maddeler içeren araçlar hurda statüsünde değerlendirilecektir.
