Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin doğum istatistiklerini yayımladı. Yapılan açıklamaya göre, Türkiye’de toplam doğurganlık hızı açısından önemli değişiklikler yaşandığı görülüyor. 2023 yılında Avrupa Birliği (AB) ülkeleriyle karşılaştırıldığında, Türkiye, doğurganlık oranları bakımından pek çok ülkeden daha yüksek bir seviyeye ulaşmasına rağmen, genel değerlendirmeler, ülke genelinde doğurganlığın azalma eğiliminde olduğunu ortaya koyuyor. İstatistiksel veriler, çeşitli bölgelerin ve annelerin eğitim durumlarının doğurganlık üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu da gözler önüne seriyor.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) En Yüksek ve En Düşük Doğurganlık Hızları |
| 2) Eğitim Düzeyinin Doğurganlık Üzerindeki Etkisi |
| 3) Yaşa Özel Doğurganlık Hızları |
| 4) Doğum Yapma Yaşı |
| 5) Çoğul Doğum Oranları |
En Yüksek ve En Düşük Doğurganlık Hızları
TÜİK verilerine göre, 2024 yılında Türkiye’de en yüksek doğurganlık hızı Şanlıurfa’da 3,28 çocuk olarak kaydedilmiştir. Bu il, 2,62 çocuk ile Şırnak ve 2,32 çocuk ile Mardin tarafından izlenmektedir. Özellikle Şanlıurfa’nın doğurganlık oranı, ülke genelinin oldukça üzerindedir ve bu durum, bölgenin demografik yapısının bir yansıması olarak değerlendirilmektedir.
Buna karşılık, Türkiye’de doğurganlık hızının en düşük olduğu iller ise Bartın ve Eskişehir olarak belirlenmiştir. Bu illerde ortalama doğurganlık hızı 1,12’dir. Bu durum, ülke genelinde doğurganlık oranının düştüğünü ve bazı illerde önemli bir farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. 2017 yılında bu durum 57 ilde 2,10’un altında iken, 2024’te bu rakam 71 ilde görülmüştür.
Özellikle 1,50’nin altında doğurganlık hızı olan illerin sayısı, 2017’de yalnızca 4 iken, 2024’te bu sayının 55’e çıktığı konusunda dikkat çekmektedir. Bu durum, Türkiye’nin demografik yapısındaki değişimin ve urbanizasyon sürecinin etkisinin bir göstergesidir.
Eğitim Düzeyinin Doğurganlık Üzerindeki Etkisi
Annenin eğitim durumu, doğurganlık hızını önemli ölçüde etkilemektedir. 2024 yılı verilerine göre, okuma yazma bilmeyen veya eğitimi tamamlamamış anneler için doğurganlık hızı 2,65 çocuk olurken, yükseköğrenim mezunu anneler için ise bu rakam 1,22 çocuk olarak kaydedilmiştir. Bu durum, eğitimdeki artışla birlikte doğurganlığın azaldığını ve modern toplumlardaki kadınların kariyer hedeflerinin aile planlamalarını etkilediğini göstermektedir.
Çalışmalar, eğitim düzeyinin artmasıyla kadınların genellikle çocuk sahibi olma yaşını ertelediklerini göstermektedir. Dolayısıyla, eğitim seviyesi ile doğurganlık hızı arasında ters orantılı bir ilişki bulunmaktadır. Bu durum, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadının ekonomik bağımsızlığı konularındaki gelişmelerin bir yansıması olarak değerlendirilmektedir.
Yaşa Özel Doğurganlık Hızları
Türkiye’de 2024 yılı itibarıyla belirli yaş gruplarında doğurganlık hızı değişiklik göstermektedir. İlgili veriler, 2001 yılında en yüksek doğurganlık hızının 20-24 yaş grubunda binde 144 olarak kaydedildiğini göstermektedir. Ancak, 2024 yılı itibarıyla bu hız 25-29 yaş grubunda binde 100’e düşmüştür. Bu değişiklik, doğurganlık yaşının ilerlemesine ve kadının sosyal ve ekonomik hayatındaki değişimlere işaret etmektedir.
Adölesan doğurganlık hızı 15-19 yaş grubunda da önemli bir azalma göstermiştir. 2001 yılında binde 49 olan bu sayı, 2024 yılı itibarıyla binde 10’a gerilemiştir. Bu durum, genç yaşta evliliklerin azalması ve cinsel eğitim uygulamalarının yaygınlaşmasıyla ilişkilendirilmektedir.
Doğum Yapma Yaşı
2024 yılı itibarıyla, doğum yapma yaşı artmıştır. 2001 yılında annelerin ortalama doğum yaşı 26,7 iken, bu rakamın 2024 yılı itibarıyla 29,3’e çıktığına dikkat çekilmektedir. İlk doğumunu gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı ise 27,3 olarak belirlenmiştir. İllere göre ortalama annelik yaşı incelendiğinde, en yüksek rakamın Tunceli’de (29,4) olduğu saptanmıştır. Bu durumu Artvin ve İstanbul izlemektedir.
Buna karşın, ilk doğumdaki ortalama annenin yaşı en düşük olan iller Şanlıurfa ve Muş’tur. Bu illerde ortalama yaş 24,4 olarak kaydedilmiştir. Bu durum, ekonomik ve sosyal şartların genç anne adaylarını etkilediğini göstermektedir.
Çoğul Doğum Oranları
2024 yılında Türkiye’de çoğul doğum sayısı 31 bin 109 olarak kaydedilmiştir. Toplam doğumların yüzde 3,3’ü çoğul doğumlarla gerçekleşirken, bunların yüzde 97’si ikiz, yüzde 2,9’u üçüz, yüzde 0,1’i ise dördüz ve daha fazla çocuk olarak tespit edilmiştir. Bu durum, çoğul doğum oranlarının yıllar içinde değişim gösterdiğini ortaya koymaktadır.
2024 yılında doğumların yüzde 41,9’u ilk doğum, yüzde 30,3’ü ikinci doğum, yüzde 16’sı üçüncü doğum, yüzde 11,5’i dördüncü ve üzeri doğum olarak gerçekleşmiştir. Bu oranlar, Türkiye’deki doğum dinamiklerini ve aile planlamasındaki eğilimleri göstermektedir.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | Şanlıurfa, Türkiye’nin en yüksek doğurganlık hızıyla dikkat çekmektedir. |
| 2 | En düşük doğurganlık hızı Bartın ve Eskişehir’de kaydedilmiştir. |
| 3 | Eğitim seviyesi yükseldikçe doğurganlık hızı düşme eğilimindedir. |
| 4 | Doğum yapma yaşı 2001’den bu yana artış göstermiştir. |
| 5 | Çoğul doğum oranları 2024 yılında yüzde 3,3 olarak kaydedilmiştir. |
Haberin Özeti
Kısa bir özetle, Türkiye’nin doğurganlık oranları, bölgesel farklılıklar ve eğitim seviyesi ile etkileşim içinde önemli değişiklikler göstermektedir. İstatistiklerden elde edilen veriler, Türkiye’nin demografik yapısındaki değişimi ortaya koyarken, gelecekteki aile yapılarının nasıl şekilleneceği konusunda önemli ipuçları sunmaktadır. Bu durum, kadınların toplum içindeki rollerinin ve ekonomik faktörlerin aile planlamasına etkisini vurgulamaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Türkiye’de en yüksek doğurganlık hızı hangi ilde bulunmaktadır?
Türkiye’de en yüksek doğurganlık hızı, 2024 yılında Şanlıurfa ilinde 3,28 çocuk olarak kaydedilmiştir.
Soru: Eğitim seviyesinin doğurganlık üzerindeki etkisi nedir?
Eğitim seviyesi yükseldikçe doğurganlık oranı düşmektedir. Yükseköğrenim mezunu anneler için bu oran 1,22 çocuk olarak belirlenmiştir.
Soru: 2024 yılında Türkiye’de doğum yapma yaşı ne olmuştur?
2024 yılı itibarıyla doğum yapma yaşı 29,3 olarak kaydedilmiştir.
Soru: Çoğul doğum oranı ne kadardır?
2024 yılında Türkiye’de doğumların yüzde 3,3’ü çoğul doğumlarla gerçekleşmiştir.
Soru: Türkiye’nin doğurganlık hızı Avrupa Birliği ile nasıl kıyaslanmaktadır?
Türkiye’nin toplam doğurganlık hızı 2024’te binde 1,48 olarak kaydedilmiş olup, AB ülkeleri sıralamasında 9. sırada yer almıştır.
