Türkiye, enerji alanında önemli bir potansiyele sahip olmasına rağmen, bu potansiyeli değerlendirmekte pek de başarılı görünmüyor. Bahçeşehir Üniversitesi Denizcilik ve Küresel Stratejiler Merkezi tarafından yayımlanan bir rapor, Doğu Akdeniz’in zengin hidrokarbon rezervleri barındırdığını ortaya koyuyor. Ancak Türkiye, bu bölgede gereken adımları atamayarak enerji diplomasisi ve deniz yetki alanları mücadelesinde geride kalıyor. Enerji yatırımlarında geride kalması ve alternatif boru hatlarının devreye alınması durumunda, Türkiye’nin mevcut enerji hatları atıl kalma tehlikesi ile karşı karşıya olacak.
| Makale Alt Başlıkları |
|---|
| 1) Jeolojik veriler fırsat gösteriyor |
| 2) Enerji artık jeopolitik koz |
| 3) Türkiye’yi böyle by-pass edecekler |
| 4) Yapılan milyar dolarlık yatırımlar kullanılmaz hale gelecek |
| 5) Doğu Akdeniz’den Türkiye’ye uzanması planlanan hatlar |
Jeolojik veriler fırsat gösteriyor
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS) tarafından yayımlanan verilere göre, Levant ve Nil Deltası’nda yaklaşık 10 trilyon metreküp doğalgaz rezervi bulunmaktadır. Bu miktar, Türkiye’nin 572 yıllık doğalgaz ihtiyacını karşılayacak kadar büyüktür. Avrupa için de önemli bir kaynak olan bu doğalgaz, kıtanın enerji ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir rol oynayabilir. Bunun yanı sıra, Kıbrıs açıklarında 400 milyar dolarlık ham petrol rezervinin bulunduğu tahmin edilmektedir. TPAO’nun verileri, Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de yüksek enerji yoğunluğu olan gaz hidrat yataklarının varlığını ortaya çıkarmaktadır. Ancak, Türkiye, bu stratejik rezervlere yönelik ciddi yatırım ve sondaj programları başlatmamıştır.
Türkiye açısından önemli olan bir diğer nokta, Avrupa Birliği’nin 2027 itibarıyla Rusya’dan enerji ithalatını sıfırlama hedefidir. Bu hedef, Doğu Akdeniz gazının uluslararası enerji piyasasında daha fazla önem kazanmasına yol açmaktadır. Dolayısıyla, Türkiye’nin bu durumu göz ardı etmemesi ve gerekli adımları bir an önce atması gerekmektedir. Mevcut tabloda Türkiye, enerji potansiyelini değerlendirmek yerine gözlemci gibi kalmakta ve bu durum, ülkenin enerji güvenliğini riske atmaktadır.
Enerji artık jeopolitik koz
Doç. Dr. Cihat Yaycı, 2012 yılında yayımladığı bir makalede, Doğu Akdeniz’deki enerji yataklarının sadece ekonomik bir fırsat değil, aynı zamanda jeopolitik bir koz niteliği taşıdığını vurgulamıştır. Yaycı, enerji kaynaklarının kontrolünün bölgedeki güç dinamiklerini ve kontrolü belirleyeceğine dikkat çekmektedir. Türkiye’nin bu oyun dışı bırakılmaması gerektiğini belirten Yaycı, mevcut durumda Türkiye’nin hem kaynak hem de taşıma güzergahı olarak marjinalleştiğini ifade etmektedir.
Enerji’nin jeopolitik bir konu olarak ele alınması, ülkelerin enerji kaynaklarını ve yollarını kontrol etme mücadelesini içermektedir. Bu durum, yalnızca ekonomik açıdan değil, uluslararası ilişkiler noktasında da önemli sonuçlar doğurabilir. Özellikle Türkiye’nin çevresindeki devletlerin enerji politikaları, Türkiye’nin stratejik konumunu zayıflatma riskini de beraberinde getirmektedir.
Türkiye’yi böyle by-pass edecekler
AB, Doğu Akdeniz’deki enerji projeleri için yeni boru hatları inşa etmeyi hedeflemektedir. Bu projeler arasında en dikkat çekeni ise EastMed Boru Hattı’dır. Bu hattın güzergahı İsrail, Güney Kıbrıs, Girit, Yunanistan ve İtalya’ya kadar uzanacak şekilde planlanmıştır. EastMed, yıllık 10-20 milyar metreküp doğalgaz taşıma kapasitesine sahiptir ve bu proje Avrupa Birliği tarafından “öncelikli enerji projesi” olarak ilan edilmiştir. Hattın 2030 yılına kadar tamamlanması öngörülmektedir.
Diğer bir önemli proje ise Cyprus LNG Terminali’dir. Güney Kıbrıs’ta Vasilikos bölgesine inşa edilecek bu terminal, yıllık 2-3 milyon ton LNG kapasitesine sahip olacaktır. Bu proje, Doğu Akdeniz gazının sıvılaştırılmasını ve Avrupa ile Asya pazarlarına ihracatını hedeflemektedir. Bu durum, Türkiye’nin petrol boru hatlarının devre dışı kalması anlamına gelmektedir.
Yunanistan-Bulgaristan-Güney Gaz Koridoru bağlantısı da Türkiye’nin dışlanmaya çalıştığı bir diğer projedir. Bu hat, Azerbaycan, Doğu Akdeniz ve ileride Irak veya İsrail gazının entegrasyonunu sağlamayı hedeflemektedir. Yani, Türkiye’nin stratejik noktası olan enerji yolunda zayıflama riski bulunmaktadır.
Yapılan milyar dolarlık yatırımlar kullanılmaz hale gelecek
Türkiye’nin enerji hatları, mevcut projeler ışığında atıl kalma riski taşımaktadır. TANAP (Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı) projesi, Azerbaycan’ın Şah Deniz sahasından çıkarılan doğalgazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırmayı hedeflemektedir. Ancak Avrupa’nın alternatif enerji yollarına yönelmesi durumunda, TANAP’ın kapasite artırımı planları geçersiz hale gelebilir. Ayrıca, EastMed hattının tercih edilmesi, Türkiye’nin enerji köprüsü iddiasını ciddi şekilde zayıflatabilir.
TürkAkım (TurkStream) projesi, Rusya’dan Türkiye üzerinden Avrupa’ya gaz sağlamayı hedefleyen bir projedir. Ancak, AB’nin 2027 yılına kadar Rus gazını tamamen bırakma planı, bu hattın da devre dışı bırakılmasına sebep olabilir. Türkiye iç tüketim için bu hatları kullanmaya devam etse bile, dış pazardaki öneminin azalması söz konusudur.
Doğu Akdeniz’den Türkiye’ye uzanması planlanan hatlar
İsrail gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması için planlanan projeler daha önce gündemdeydi; ancak yaşanan gelişmeler bu alternatifleri devre dışı bırakmıştır. Özellikle İsrail’in Gazze’deki saldırıları, Türkiye ile olan ilişkileri olumsuz etkileyerek işbirliği ihtimalini ortadan kaldırmıştır. Bu da Türkiye’nin enerji hatları üzerinde kontrol sağlama şansını azaltmış olmaktadır.
Sonuç olarak, EastMed hattının tercih edilmesi durumunda, Türkiye’nin enerji güvenliği ve ekonomik geleceği tehlikeye girebilir.
| No. | Önemli Noktalar |
|---|---|
| 1 | Doğu Akdeniz’de 30 milyar varil petrole eşdeğer hidrokarbon rezervi bulunuyor. |
| 2 | AB, 2027’de Rus gazını sıfırlama hedefi ile Doğu Akdeniz gazına yöneliyor. |
| 3 | Türkiye, enerji projelerinde dışlanma riski ile karşı karşıya kalmaktadır. |
| 4 | TANAP ve TürkAkım projeleri, Avrupa’nın alternatif enerji yolları nedeniyle önemini kaybedebilir. |
| 5 | İsrail gazının Türkiye üzerinden taşınması planları, siyasi sorunlar nedeniyle rafa kaldırıldı. |
Haberin Özeti
Türkiye, enerji alanında sahip olduğu büyük potansiyele rağmen, gerekli adımları atmakta gecikiyor. Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon rezervleri, yalnızca ekonomik değil, jeopolitik açıdan da önemli bir fırsat sunuyor. Avrupa’nın enerji politikaları, Türkiye’nin bu alandaki rolünü azaltma riski taşıyor. Dolayısıyla, Türkiye’nin enerji diplomasisi bağlamında daha aktif bir rol alması ve stratejik adımlar atması gerekmektedir. Aksi takdirde, enerji hatları ve yatırımları atıl kalabilir ve Türkiye, uluslararası enerji piyasasında daha da marjinalleşebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Türkiye’nin enerji potansiyeli nedir?
Türkiye, Doğu Akdeniz’de 30 milyar varil petrole eşdeğer hidrokarbon rezervine sahip olup, bu potansiyelin değerlendirilmesi gerekiyor.
Soru: Avrupa Birliği’nin enerji stratejisi nedir?
AB, 2027 itibarıyla Rus gazını sıfırlamak hedefindedir ve Doğu Akdeniz gazını bu amaca yönelik değerlendirmektedir.
Soru: EastMed Boru Hattı neden önemlidir?
EastMed Boru Hattı, İsrail gazını Avrupa’ya taşımayı hedefleyen bir proje olup, Türkiye’nin dışlanmasına yol açabilir.
Soru: Türkiye’nin mevcut enerji hatları ne durumda?
Türkiye’nin enerji hatları, Avrupa’nın alternatif yollara yönelmesiyle atıl kalma riskiyle karşı karşıyadır.
Soru: İsrail gazının Türkiye üzerinden taşınma ihtimali neden azalıyor?
İsrail’in Gazze’deki saldırıları, Türkiye ile olan ilişkileri olumsuz etkileyerek iş birliği ihtimalini azaltmıştır.
